Czy małe gospodarstwa muszą mieć zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę?

Poseł Jarosław Sachajko zwrócił się z interpelacją do ministerstwa rolnictwa, w której poinformował, że grupa rolników zasygnalizowała sprawę dotyczącą obowiązujących regulacji nakładających obowiązek posiadania zbiorników na gnojówkę albo gnojowicę oraz płyt obornikowych.

- Zostały nim objęte nie tylko największe gospodarstwa, ale z czasem również mniejsze. Na koniec 2020 roku obowiązek ten objął hodowle mające powyżej 210 DJP (DPJ – duża jednostka przeliczeniowa odpowiadająca jednej krowie o masie 500 kg i przeliczana wg specjalnych współczynników także na inne gatunki zwierząt). Z końcem 2022 roku zbiorniki są obowiązkowe w gospodarstwach mających od 40 do 209 DJP, a od 2025 roku muszą w nie być wyposażone gospodarstwa posiadające od 2 do 39 DJP – napisał J. Sachajko, który zauważył, że najmniejsze gospodarstwa nie sięgną po dotacje, a ze środków własnych prawdopodobnie nie zrealizują takiej inwestycji ze względu na drastycznie rosnące koszty materiałów budowlanych i robocizny, a także kryzys trwający w rolnictwie.

W odpowiedzi ministerstwo rolnictwa przypomniało, że przechowywania nawozów naturalnych reguluje unijna dyrektywa azotanowa, której przepisy zostały transponowane do prawa krajowego w postaci „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu (tzw. program azotanowy)”. W 2019 roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) opublikowało, przygotowany zgodnie z wymogami dyrektywy azotanowej, zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej do dobrowolnego stosowania przez rolników (jako uzupełnienie działań obowiązkowych programu azotanowego).

W odniesieniu do przechowywania nawozów, program azotanowy określa warunki ich przechowywania oraz postępowanie z odciekami, w szczególności stanowi, że pojemność zbiorników na płynne nawozy naturalne powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 6 miesięcy, natomiast powierzchnia miejsc do przechowywania stałych nawozów naturalnych powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 5 miesięcy.

Podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej, lub równej 210 DJP, mają obowiązek dostosowania powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w programie azotanowym do 31 grudnia 2024 r. Pozostałe gospodarstwa muszą być już dostosowane do wymogów Programu azotanowego.

Wprowadzenie programu azotanowego na obszarze całego kraju wiązało się z koniecznością zapewnienia wsparcia finansowego dla rolników ze środków narodowego oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W marcu 2018 r. NFOŚiGW poinformował o decyzji Funduszu o wstrzymaniu prac nad programem pomocowym. Następnie podczas spotkania, które odbyło się w Ministerstwie Środowiska w kwietniu 2018 r., uzgodniono, iż niezbędne jest kontynuowanie prac nad programem pomocowym, ostatecznie jednak nie uruchomiono programu. Zgodnie z informacją otrzymaną w dniu 13 lipca 2023 r. NFOŚiGW nie planuje w najbliższym czasie uruchomienia wsparcia dla mniejszych gospodarstw na dostosowanie miejsc do przechowywania nawozów naturalnych – czyli dofinansowanie dla przedsięwzięć w ramach tzw. programu azotanowego.

Zobacz także: Ile rolnik musi wydać w żniwa? Ceny słomy i usług rolniczych 2023

Dodatkowym źródłem wsparcia na dostosowanie gospodarstw do wymogów określonych w programie azotanowym, związanych z przechowywaniem nawozów naturalnych są środki Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW). MRiRW od 2018 r. w ramach PROW przewidziało wdrażanie instrumentu „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”, w ramach którego można uzyskać dofinansowanie m.in. na doposażenie gospodarstw w urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych lub pasz soczystych. W ramach tego instrumentu przeprowadzono dotychczas 6 naborów wniosków, w ramach których złożono 9 726 wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 778 mln zł. Zawarto 4 089 umów na kwotę 314 mln zł. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zrealizowała płatności na łączną kwotę 249 mln zł z tytułu realizacji 3 403 operacji dla 3 376 różnych beneficjentów (operacje te zostały już zakończone – dane monitoringowe na dzień 2 lipca 2023 r.).

Beneficjenci w ramach zakończonych operacji (efekty rzeczowe wg danych na dzień 30 kwietnia 2023 r.) wybudowali, przebudowali lub zakupili m.in.:

Ze względu na zbliżający się termin (31 grudnia 2024 r.) wyznaczony na dostosowanie gospodarstw do wymogów określonych w programie azotanowym dotyczących przechowywania nawozów naturalnych, na 2023 r. zaplanowano uruchomienie dwóch naborów wniosków o przyznanie pomocy:

Wsparcia w ramach PS WPR zostały ujęte w interwencji: „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu”, w ramach którego będzie można uzyskać dofinansowanie na wyposażenie gospodarstw w płyty, zbiorniki lub urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych. Jednakże należy podkreślić, że ze wsparcia w ramach PS WPR, co do zasady, są wyłączone inwestycje mające na celu dostosowanie do norm lub wymogów unijnych, dlatego z dofinansowania na wyposażenie gospodarstw w płyty lub zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych będą mogły skorzystać podmioty prowadzące chów, lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej, lub równej 210 DJP w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

Jednocześnie w ramach interwencji: „Rozwój małych gospodarstw”, „Premie dla młodych rolników” oraz „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje)” w ramach PS WPR, które nie są bezpośrednio ukierunkowane na inwestycje środowiskowo-klimatyczne, budowa płyt obornikowych i zbiorników na przechowywanie płynnych nawozów naturalnych będzie mogła być finansowana w ramach tych interwencji, pod warunkiem, że będzie stanowić część większej operacji zapewniającej realizację celów tych interwencji.

wk
Fot: Kolasińska