Zdaniem projektodawców struktura rynku rolno-żywnościowego sprawia, że w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych często wstępują znaczne różnice w sile przetargowej między dostawcami a nabywcami produktów rolnych i spożywczych. W praktyce stosowanie nieuczciwych praktyk handlowych ma miejsce w całym łańcuchu dostaw żywności. Mówiąc inaczej zarówno w Polsce jak i w innych krajach Unii Europejskiej, występują silne ekonomicznie skonsolidowane podmioty sektora dystrybucji oraz przetwórstwa i słabsze rozdrobnione podmioty produkujące surowce rolne i artykuły spożywcze. Celem ustawy jest przeciwdziałanie takim nieuczciwym praktykom.
W myśl obecnie obowiązujących przepisów wykorzystywanie przewagi kontraktowej jest nieuczciwe, jeżeli będzie sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagrażające istotnemu interesowi drugiej strony albo naruszające taki interes. Nie stworzono zamkniętej listy nieuczciwych zachowań w relacjach uczestników łańcucha dostaw towarów rolno-spożywczych. Ogólnie określono, że nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej polega w szczególności na:
• nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy lub zagrożeniu rozwiązaniem umowy;
• przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
• uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
• nieuzasadnionym wydłużaniu terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze.
Teraz rząd chce te przepisy zaostrzyć tak, aby symetrycznie chronić obie stron zawierające umowę handlową.
I tak w ustawie zakazano nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy oraz dostawcy względem nabywcy. A wykorzystywanie przewagi kontraktowej jest nieuczciwe, jeżeli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes.
- Tak sformułowany przepis umożliwi szersze zastosowanie przepisów ustawy niż, tylko do przypadków wymienionych w projektowanych przepisach – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Jednocześnie rząd stworzył listę zakazanych praktyk wykorzystujących przewagę kontraktową, które polegają w szczególności na:
1) opóźnionych płatnościach za dostarczone produkty (płatność po upłynie więcej niż 30 dni);
2) anulowaniu przez nabywcę zamówienia przed upływem 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia produktów, które ze względu na swoją naturę lub właściwości są produktami łatwo psującymi się i nie nadają się do spożycia lub przetworzenia przed upływem 30 dni od ich zebrania, wyprodukowania lub przetworzenia;
3) jednostronnej zmianie przez nabywcę warunków umowy;
4) obniżaniu należności z tytułu dostarczenia produktów po jego przyjęciu przez nabywcę w całości albo umówionej części, w szczególności na skutek żądania udzielenia rabatu;
5) ustalaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty rolne lub spożywcze z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych;
6) żądaniu przez nabywcę od dostawcy płatności niezwiązanych ze sprzedażą produktów;
7) żądaniu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za pogorszenie się stanu lub utratę produktów, lub za oba te zdarzenia, do których doszło w obiektach nabywcy lub po przejściu własności produktów na nabywcę, z przyczyny innej niż zaniedbanie lub wina dostawcy;
8) odmowie przez nabywcę pisemnego potwierdzenia warunków umowy obowiązujących między nabywcą a dostawcą, o których pisemne potwierdzenie zwrócił się dostawca,
9) bezprawnym pozyskiwaniu, wykorzystywaniu lub ujawnianiu przez nabywcę tajemnic przedsiębiorstwa,
10) grożeniu podjęcia handlowych działań odwetowych lub podejmowaniu takich działań przeciwko dostawcy, jeżeli ten korzysta z praw przysługujących mu na mocy umowy lub przepisów prawa;
11) żądaniu od dostawcy rekompensaty za koszty rozpatrzenia skarg konsumentów związanych ze sprzedażą produktów dostawcy mimo braku zaniedbania lub winy ze strony dostawcy;
12) zwrocie przez nabywcę dostawcy niesprzedanych produktów, bez zapłaty lub za ich unieszkodliwianie;
13) pobieraniu od dostawcy opłaty stanowiącej warunek przechowywania, prezentowania lub oferowania sprzedaży jego produktów lub udostępniania takich produktów na rynku;
14) żądaniu przez nabywcę od dostawcy ponoszenia całości lub części kosztów obniżek cen produktów sprzedawanych przez nabywcę w ramach organizowanej przez nabywcę promocji;
15) wymaganiu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za reklamowanie produktów przez nabywcę;
16) żądaniu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za prowadzenie marketingu produktów prowadzony przez nabywcę;
17) żądaniu przez nabywcę od dostawcy ponoszenia opłat dotyczących czynności wykonywanych przez pracowników zajmujących się urządzeniem lokalu wykorzystywanego do sprzedaży produktów dostawcy.
Praktyki wymienione w pkt 1–11 są bezwzględnie zakazane. Natomiast praktyki wymienione w pkt 12–17 są dozwolone, pod warunkiem, że zostały one wprost wymienione w umowie i uznane przez strony za dozwolone, a ich stosowanie nie będzie przez nich uznawane za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej.
W projektowanej ustawy wskazano, że organem właściwym w sprawach praktyk polegających na nieuczciwym wykorzystywaniu przewagi kontraktowej jest Prezes UOKiK, który będzie korzystał z przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
Projektowana ustawa będzie miała istotny wpływ na przedsiębiorstwa branży rolno-spożywczej występujące w relacjach handlowych po stronie nabywcy. Będą na nie nakładane kary pieniężne z tytułu stosowania nieuczciwych praktyk handlowych.
Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie 1 maja 2021 r. - Projektowane przepisy będą działać stabilizująco na przychody podmiotów obejmowanych ochroną, w tym dostawców zajmujących się wytwarzaniem produktów rolnych i spożywczych. Ochroną zostaną objęci rolnicy, mali i średni przedsiębiorcy sektora rolno-spożywczego. Taki zakres podmiotowy ma pomóc w zapewnieniu odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, co stanowi cel wspólnej polityki rolnej – napisano w uzasadnieniu projektu.
wk
Fot. pixabay
