W całej historii dopłat bezpośrednich w naszym kraju, liczącej już 20 lat (w tym roku wnioski składamy już po raz dwudziesty pierwszy), nie zdarzyło się jeszcze tak, że u progu nowej kampanii nie znamy jeszcze wszystkich stawek dopłat za poprzedni rok! Pisząc ten artykuł w połowie lutego, nie znaliśmy nawet projektów rozporządzeń, które określałyby stawki płatności za poszczególne ekoschematy, o które wnioskowaliśmy w 2023 roku.
W ubiegłorocznej kampanii zafundowano rolnikom biurokratyczną bombę, naszpikowaną urzędniczymi absurdami, która rozsadziła nasz polski system dopłat bezpośrednich. Twórców tej bomby nie należy szukać jedynie na brukselskich salonach (choć i sama Unia dała sporą porcję materiałów wybuchowych w postaci Zielonego Ładu), jednak materiał wzmacniający eksplozję i zapalnik to już dzieło naszych urzędników tworzących Plan Strategiczny i krajowe przepisy. Nie ma się co czarować – zabrakło wiedzy, wyobraźni, a przede wszystkim otwartości na opinię środowisk rolniczych, wytykających absurdy jeszcze na etapie projektów. Skutek jest taki, że dopłaty za ubiegły rok nie dość, że niższe, to jeszcze trafią do rolników znacznie później niż zazwyczaj.
Ugorowanie kulą u nogi
Ze względu na obowiązujące w roku 2023 częściowe derogacje od dwóch chyba najważniejszych norm GAEC – czyli dotyczącej zmianowania i dywersyfikacji upraw oraz obszarów nieprodukcyjnych (które w 2023 roku realizowaliśmy, deklarując tzw. ugory z uprawą), w poprzednim sezonie nie było z warunkowością większych problemów – może z wyjątkiem obowiązku utrzymania 80% gruntów ornych pod okrywą w ramach GAEC 6. W tym roku długo wisiał nad nami miecz w postaci obowiązku wykazania 4% obszarów nieprodukcyjnych (najczęściej ugorów), jednak na fali ostatnich protestów w całej niemal UE, Bruksela ugięła się ostatecznie pod presją rolników i zatwierdziła odstępstwo od normy GAEC 8 także i na rok 2024. 13 lutego br. ukazało się rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2024/587, ustanawiające odstępstwo od rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 w odniesieniu do stosowania normy dobrej kultury rolnej gruntów zgodnej z ochroną środowiska (norma GAEC 8) […], którego przepisy są bardziej przychylne rolnikom niż pierwotna propozycja KE.
