Dopłaty bezpośrednie 2024: Jak zgłosić wystąpienie siły wyższej? Uniknij kary za nieprzestrzeganie wymogów lub norm

Przez Polskę przechodzą burze z gradem i deszczem nawalnym, które uniemożliwiają wykonanie niektórych zabiegów na czas. Niektóre stada zwierząt są wycinane w pień w wyniku chorób. 

- W ostatnim czasie mamy do czynienia z niekorzystnymi zjawiskami meteorologicznych (burzami, nawałnicami, ulewnymi deszczami, wysokimi temperaturami). W związku z tym rolnicy ubiegający się o przyznanie płatności bezpośrednich i obszarowych, którzy ponieśli w wyniku szkodliwych działań atmosferycznych straty w uprawach lub w pogłowiu zwierząt, mogą zgłaszać przypadki wystąpienia siły wyższej do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - podaje ARiMR w najnowszym komunikacie. 

Co jest uznawane za siłę wyższą? 

- Pojęciem siły wyższej, określane są nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności, niezależne od rolnika, których następstw nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności - tłumaczy ARiMR. 

Za siłę wyższą można uznać poniższe okoliczności:

• śmierć beneficjenta;
• długoterminowa niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu;
• poważną klęskę żywiołową powodującą duże szkody w gospodarstwie rolnym;
• zniszczenie w wyniku wypadku budynków inwentarskich w gospodarstwie rolnym;
• chorobę epizootyczną lub chorobę roślin lub obecność agrofaga dotykająca, odpowiednio, cały inwentarz żywy lub uprawy należące do beneficjenta lub ich część;
• wywłaszczenie całego lub dużej części gospodarstwa rolnego, jeśli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu złożenia wniosku.

Nie tylko zjawiska związane z siłą wyższą należy zgłosić. Należy również poinformować o "okolicznościach nadzwyczajnych". Wśród nich Agencja wymienia: 

• zniszczenie upraw przez dzikie zwierzęta,
• zniszczenie upraw w wyniku niekorzystnych warunków atmosferycznych takich jak np. susza, gradobicie, powódź, mróz, piorun, osuwiska ziemi, zalanie na skutek opadów atmosferycznych,
• zniszczenie upraw lub płodów rolnych spowodowane pożarem (z wyjątkiem przypadków będących konsekwencją celowego wypalania),
• wystąpienie organizmów kwarantannowych,
• tymczasowe aresztowanie beneficjenta,
• zagryzienie zwierząt zadeklarowanych do płatności przez dzikie zwierzęta, jeżeli rolnik może dowieść, że zwierzęta były chronione przed dzikimi zwierzętami tzn. były np. wypasane na obszarze ogrodzonym, chronionym przed dostępem dzikich zwierząt.

Jednak ten katalog nie jest zamknięty. To kierownik biura powiatowego ARiMR stwierdza czy dany przypadek można zakwalifikować jako siłę wyższą lub okoliczności nadzwyczajne, po przedstawieniu określonych dowodów przez rolnika. 

Warto dodać, że w przypadku płatności związanych z produkcją do zwierząt za siłę wyższą lub okoliczność nadzwyczajną uznaje się jedynie padnięcie zwierzęcia w okresie przetrzymywania z powodu choroby epizootycznej lub warunkowo zagryzienie zwierzęcia przez dzikie zwierzęta.

Jakie dowody można przedstawić aby udowodnić wystąpienie siły wyższej w gospodarstwie? 

Rolnik po wystąpieniu w.w. zjawisk powinien to zgłosić w ARiMR przedstawiając takie dowody jak: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Obowiązek dostarczenia dowodów spoczywa na rolniku. 

ARiMR podaje również przykładowe dowody potwierdzające działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności:

• protokół oszacowania szkód w uprawach rolnych, spowodowanych przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sporządzony przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód, o której mowa w przepisach w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
• dokument potwierdzający wystąpienie szkody w uprawach rolnych, z którego wynika powierzchnia upraw, na których wystąpiła szkoda spowodowana przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sporządzony przez zakład ubezpieczeń, z którym rolnik zawarł umowę ubezpieczenia upraw co najmniej od jednego z tych ryzyk;
• pisemne oświadczenia potwierdzające wystąpienie szkody w uprawach rolnych, spowodowanej przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich sporządzone przez dwóch świadków, którzy nie są domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników - w przypadku gdy, komisja powoływana przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód, o której mowa w przepisach w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie została powołana oraz uprawy nie zostały objęte umową ubezpieczenia;
• zaświadczenie o wystąpieniu pożaru - w przypadku szkód w uprawach lub płodach rolnych spowodowanych pożarem - wydane przez właściwego ze względu na miejsce wystąpienia zdarzenia komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, w przypadku, gdy w zdarzeniu tym uczestniczyły jednostki ochrony przeciwpożarowej;
• pisemne oświadczenie o wystąpieniu powodzi/zalania/huraganu sporządzone przez rolnika i potwierdzone przez dwóch świadków niebędących domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. (Domownikiem – w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90) – jest osoba bliska rolnikowi, która: ukończyła 16 lat; pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.)
• pisemne oświadczenie rolnika o położeniu gospodarstwa rolnego na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej;
• decyzja właściwego organu nadzoru budowlanego, wydana na podstawie przepisów prawa budowlanego, określająca zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia budynku służącego gospodarce rolnej do czasu wykonania robót doprowadzających budynek do stanu właściwego;
• decyzja właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa, wydana na podstawie przepisów o ochronie roślin, nakazująca zniszczenie roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów w przypadku wystąpienia lub podejrzenia wystąpienia organizmów kwarantannowych;
• decyzja właściwego powiatowego lekarza weterynarii, wydana na podstawie przepisów o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, nakazująca zabicie lub ubój zwierząt chorych lub zakażonych, podejrzanych o zakażenie lub o chorobę epizootyczną albo zwierząt z gatunków zwierząt wrażliwych na daną chorobę epizootyczną;
• protokół oględzin lub ostatecznego szacowania szkody w uprawach i płodach rolnych wyrządzonych przez dzikie zwierzęta np. dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny, sporządzony przez upoważnionego przedstawiciela dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego lub inne podmioty uprawnione do szacowania szkód łowieckich na podstawie przepisów prawa łowieckiego;
• protokół oględzin i oszacowania szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta np. żubry niedźwiedzie, bobry w uprawach rolnych sporządzony przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego przez dyrektora tego parku, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody;
• odpis skrócony aktu zgonu rolnika;
• zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• odpis postanowienia sądu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania;
• wezwanie sądu do odbycia kary pozbawienia wolności albo aresztu.

Dlaczego jest to tak ważne? 

Ponieważ wystąpienie tych zjawisk może mieć wpływ na powierzchnię kwalifikującą się do płatności lub liczbę zwierząt kwalifikujących się do płatności lub gdy rolnik nie mógł wypełnić swoich obowiązków w zakresie przestrzegania warunkowości. Dlatego niezwłocznie po wystąpieniu tego zdarzenia rolnik powinien złożyć do biura powiatowego ARiMR pisemne oświadczenie o zaistniałych okolicznościach, opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia wraz z dowodami potwierdzającymi wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności lub siły wyższej.

- Oświadczenia o wystąpieniu siły wyższej w gospodarstwie, opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia wraz z dokumentami potwierdzającymi zajście nadzwyczajnych okoliczności, należy złożyć w biurze powiatowym ARiMR niezwłocznie po wystąpieniu zdarzenia - podkreśla ARiMR. 

Agencja podkreśla, że bardzo ważne jest to, żeby do dnia wydania decyzji o przyznaniu dopłat bezpośrednich lub innych płatności obszarowych za 2024 rok dostarczyć niezbędną dokumentację dotyczącą wystąpienia siły wyższej.

- Jeżeli przedstawione dowody będą uznane przez kierownika biura powiatowego, zachowane zostanie prawo do uzyskania płatności do gruntów rolnych lub zwierząt, których dotyczyło działanie siły wyższej oraz które spełniały warunki kwalifikowalności w dniu wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności - podkreśla ARiMR. 

Nie będzie kar administracyjnych JEŚLI...!

To bardzo ważne, ponieważ wpływa na wysokość dopłat bezpośrednich i realizację zaznaczonych ekoschematów.

- W przypadku, gdy rolnik z powodu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności nie może wykonać obowiązków wynikających z norm i wymogów warunkowości, na które ma wpływ siła wyższa lub nadzwyczajne okoliczności, nie podlega karom administracyjnym z tytułu ich nieprzestrzegania. Siła wyższa lub nadzwyczajne okoliczności muszą mieć bezpośredni związek z niespełnieniem danego wymogu lub normy - tłumaczy ARiMR. 

Siła wyższa, a wniosek w terminie sankcyjnym

ARiMR przypomina również, że jeżeli wniosek o dopłaty bezpośrednie złożono w terminie „sankcyjnym” tj. od dnia 2 lipca do dnia 26 lipca 2024 r. z powodu działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, nie zostanie zastosowane zmniejszenie płatności o 1% za każdy dzień roboczy.

Jeżeli zmianę do wniosku złożono w terminie „sankcyjnym” tj. od dnia 17 lipca do dnia 26 lipca 2024 r. z powodu działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, nie zostanie zastosowane zmniejszenie o 1% za każdy dzień roboczy.

oprac. dkol na podst. ARiMR