Zmiany w WPR w aktualnym okresie programowania są dosyć istotne. Nie wszystkim rolnikom się one podobają, co mogliśmy zobaczyć chociażby podczas masowych protestów w całej UE z kumulacją w lutym i marcu br.
Geneza PS WPR na lata 2023 – 2027
Podsumowując 2 lata wdrażania nowej WPR warto wrócić do genezy jej powstania, a ma ona swoje początki w okresie gdy unijnym komisarzem ds. rolnictwa był Phil Hogan.
- Ta reforma WPR rodziła się w wyjątkowych bólach. Prace nad nią zostały rozpoczęte jeszcze w 2018 roku za kadencji Phila Hogana, który przygotował niemal kompletny pakiet założeń co do tego, jak Wspólna Polityka Rolna po roku 202o ma wyglądać. Pamiętajmy, że ona miała wejść w życie w 2021 roku, ale przez pandemię ten okres został skrócony o 2 lata i o tyle samo wydłużono poprzednią WPR z lat 2014 – 2020. Wypadło to w okresie gdy cała UE dyskutowała o swoim budżecie. Pojawiły się nowe problemy i wyzwania, z którymi UE się musiała borykać. Oprócz koronawirusa był też kryzys migracyjny oraz Brexit – wydarzenie bez precedensu w UE. Do tego oczywiście kwestia zmian klimatycznych i działań pro środowiskowych – ocenia Grzegorz Ignaczewski.
Opóźnienia w realizacji PROW 2014 - 2020
Doprowadziło to do sytuacji, gdy w ciągu pierwszych 2 lat wdrażania PS WPR rozliczany jeszcze był poprzedni PROW. Nakładając na to liczne doraźne wnioski pomocowe po agresji Rosji na Ukrainie czy pomoc klęskową, ARiMR nie jest w stanie w terminie rozpatrywać wszystkich złożonych przez rolników wniosków inwestycyjnych.
- Rzeczywiście jesteśmy jeszcze w trakcie rozpatrywania wniosków z PROW 2014 – 2020, bo jeszcze w 2023 roku składane były wnioski. O wykorzystanie wszystkich środków z PROW 20214 - 2020 bym się nie martwił, ze cokolwiek zostanie do zwrotu do KE. Natomiast wszystkie fundusze inwestycyjne w ramach tego PROW muszą zostać rozliczone, czyli inwestycje muszą być zrealizowane i do sierpnia 2025 roku trzeba złożyć wszystkie wnioski o płatność. Czasu nam zostaje więc coraz mniej. A jak pokazuje historia odkładanie wszystkiego na sam koniec nie jest dobre. Mamy takie doświadczenia z końca PROW 2007 – 2013. Wówczas wiele wniosków zostało do rozliczenia na sam koniec i miało to bardzo negatywny wpływ na rynek maszyn. Zostało z niego zdjęte wszystko co tylko było dostępne, a duży popyt na maszyny rolnicze spowodował wzrost ich cen – przypomina ekspert.
Jak podkreśla, w nowej WPR na lata 2023 – 2027 mamy niewiele działań inwestycyjnych, więc w tym zakresie nie należy się spodziewać opóźnień i zwrotu środków. Tu bardziej rolnicy będą odczuwali niedosyt w zakresie dostępności funduszy inwestycyjnych.
Zmiany w Zielonym Ładzie – warunkowość i normy GAEC
Zdaniem Grzegorza Ignaczewskiego w zakresie zasad warunkowości zmiany, które wymusiły rolnicze protesty w Europie są bardzo dobre.
- Te zmiany zostały trwale wprowadzone do WPR i będą obowiązywały do roku 2027, więc w tym zakresie jest to duży sukces rolników. Cieszy też fakt, że pewne błędy popełnione przez Komisję Europejską w procesie planowania nowej WPR zostały też naprawione w wyniku protestów, więc to też dla rolników na lepsze. Natomiast generalnie polityka UE staje się coraz bardziej „zielona”, czyli zmierza w kierunku wielu działań pro środowiskowych i do tego musimy się przyzwyczajać – ocenia ekspert ds. funduszy unijnych i Wspólnej Polityki Rolnej.
Zachęcamy do obejrzenia i odsłuchania całego podcastu!
