Duża powierzchnia uprawy oraz gospodarcze znaczenie pszenicy ozimej ma również odzwierciedlenie w liczbie rejestrowanych corocznie nowych odmian. W bieżącym roku do Krajowego rejestru (KR) wpisano rekordową ich liczbę – 22. Obecnie zarejestrowanych jest 157 odmian pszenicy ozimej, w tym jedna z grupy technologicznej elitarne chlebowe (E), 61 – jakościowe chlebowe (A), 80 – chlebowe (B), 10 – pastewne lub inne (C) i jedna na ciastka (K). Ponadto, w KR znajdują się 4 odmiany regionalne, tj. naturalnie przystosowane do lokalnych warunków, rejestrowane bez wymogu badania WGO, głównie dla zachowanie bioróżnorodności. Ponad 60% odmian pochodzi z hodowli zagranicznych.
LOZ ułatwiają wybór odmiany
Zwiększająca się liczba odmian na rynku nasiennym pszenicy daje możliwość wyboru tej, która najlepiej spełnia oczekiwania rolnika. Z drugiej strony bardzo wysoka liczebność powoduje konieczność analizowania wielu danych. Dużym ułatwieniem w podjęciu poprawnej decyzji są tu Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa (LOZ, patrz mapka poniżej). Tworzone są w poszczególnych województwach na podstawie wyników doświadczeń PDO z uwzględnieniem plonowania odmian w poszczególnych rejonach kraju.
Przy tworzeniu list brane są pod uwagę także inne cechy rolniczo-użytkowe. Część województw określa np. minimalny poziom zimotrwałości rekomendowanych odmian. Dla pszenicy ozimej w każdym województwie zalecanych jest od 9 do 17 odmian i w ostatnich latach liczba ta nieznacznie się zwiększa. W roku 2024 na LOZ znajduje się 40 odmian. W największej liczbie województw rekomendowane są do uprawy odmiany Venecja i Revolver (14) oraz Euforia, Artist, LG Keramik, Opoka, RGT Bilanz i RGT Provision (10–12 województw). Rekomendacja w większej liczbie województw świadczy o ich dużej stabilności plonowania w różnych warunkach glebowo-klimatycznych oraz przy różnym przebiegu pogody w poszczególnych latach. Na LOZ nie ma natomiast odmian najnowszych, gdyż warunkiem wpisania na tę listę są co najmniej 2-letnie wyniki badań PDO lub wyjątkowo jednoroczne, w przypadku tzw. rekomendacji wstępnej.
Niewystarczająca powierzchnia plantacji nasiennych
Warunkiem wdrożenia na polach postępu hodowlanego zawartego w nowych odmianach jest stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego. W Polsce wykorzystanie kwalifikatu ciągle jest jednak niewystarczające, szacowane na mniej niż 20%, dlatego też powierzchnia plantacji nasiennych z pszenicą ozimą w roku 2023 nie jest adekwatna do oczekiwań hodowców i celu produkcyjnego. Wynosiła, wg danych PIORiN, 25,5 tys. ha i w porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszyła się o ponad 2 tys. ha.
Na rynku nasiennym najbardziej poszukiwane są odmiany z grupy A, których łączny udział wynosi blisko 42%. Udział odmian z grupy B jest mniejszy i wynosi prawie 30%, natomiast znaczenie odmian pastewnych, na ciastka i elitarnych jest niewielkie. W nasiennictwie zdecydowanie największy udział ma krajowa odmiana Euforia (11,7%). Z pozostałych odmian większe znaczenie na rynku miały odmiany Formacja i Kariatyda (po 3,4%), a ponad 2% udziału miały odmiany RGT Kilimanjaro, RGT Bilanz, KWS Donovan i SU Banatus. Udział odmian ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA) wynosił 27%. Spośród odmian z CCA największy miały odmiany Gentelman i Findus (odpowiednio 2,8% i 2%).
