Sześć rejonów agrotechnicznych w Polsce
Przyjęty przez COBORU podział kraju na sześć rejonów agrotechnicznych (patrz mapka) jest umowny i stworzony na potrzeby oceny i porównywania odmian. Uwzględnia jednak na tych obszarach dość dobrze podobieństwo warunków klimatycznych oraz podział administracyjny kraju. Chociaż Polska nie jest potentatem obszarowym, w skali Europy zajmujemy pod tym względem 9. miejsce, to zauważalna jest różnica termiczna, opadowa, kategorii gleb czy terminu ruszania wegetacji, a wiec także czasu jej trwania. Niektóre z tych elementów są też zmienne w poszczególnych latach badań, co również rzutuje na oceniane w PDO cechy.
Dość duże zróżnicowanie klimatyczno-środowiskowe przekłada się m.in. na terminy agrotechniczne i reakcję odmian na czynniki stresowe, w tym presję patogenów, szkodników, uwilgotnienie gleby, ilość tzw. stopnio-dni, co ostatecznie rzutuje na wielkość i jakość plonów – także zbóż, w tym ich odmian. Reakcje tę dobrze prezentują wyniki plonowania pszenicy ozimej w poszczególnych rejonach kraju.
Poziom a2
Duża liczba prowadzonych doświadczeń PDO z pszenicą ozimą pozwala na precyzyjne określenie plonowania odmian w poszczególnych rejonach kraju. Są tam inne średnie sumy opadów, średnie temperatury, czy długość okresu wegetacji. Podane w badaniach PDO średnie wyniki plonowania z lat 2020–2022 (tab. 1., cz. 1–3; żółte kolory – trzy najwyższe plony w grupach A, B, C) dotyczą tylko intensywnego poziomu agrotechniki, tj. a2. Różni się on od przeciętnego poziomu a1 wyższym nawożeniem azotowym o 40 kg/ha, stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych oraz ochroną przed chorobami i wyleganiem. Na poziomie a1 nie stosuje się także ochrony fungicydowej i regulatorów wzrostu, aby można ocenić naturalną odporność badanych odmian na sprawców najważniejszych chorób oraz na wyleganie. Oba elementy są bardzo ważne z praktycznego punktu widzenia, jak i kosztów prowadzenia uprawy.
Różnice w rejonach agrotechnicznych
Analizując wyniki plonowania odmian w rejonach można zauważyć, że część odmian znajduje się na czołowych miejscach w większości rejonów, co świadczy o ich dużych zdolnościach adaptacyjnych do różnych warunków środowiska. Natomiast inne odmiany plonują przeciętnie w skali kraju, wyróżniają się jednak w pojedynczych rejonach. Analizując wyniki plonowania z wysokiego poziomu agrotechniki (a2) można stwierdzić, że spośród odmian jakościowych na czołowych miejscach w większości rejonów znalazły się LG Fabianus i SU Quiz. Ponadto, w rejonie I najlepiej plonują odmiany RGT Taktik, SU Joran i Maxus, a w rejonie II – Jamajka. W pojedynczych rejonach wyróżniają się natomiast odmiany Jamajka (II), Ostoja i Magnezja (III), Callistus (III i IV), LG Mondial (IV), czy LG Optimist (IV i VI). W grupie odmian chlebowych zdecydowanie wyróżnia się odmiana RGT Felicio. Na północy kraju bardzo dobrze plonuje także odmiana Damian.
Z kolei czołowe miejsca w poszczególnych rejonach zajmują odmiany Fantazja (I), Big Ben (V), Como (II i VI), KWS Lirum (III), LG Algebra (II i VI), Sanseo (IV) i SU Revolution (V). Pastewna odmiana Patria plonuje bardzo dobrze zarówno w skali kraju, jak i poszczególnych rejonów. Dla odmiany Tonnage nieco mniej korzystne są rejony południowe (V i VI), a dla odmiany LG Egmont – rejony II i III.
