Zboża ozime nadmiernie rozwinięte i wybujałe, z tzw. „efektem szczotki” należy powstrzymać od dalszego rozwoju. Celem zabiegu jest też skrócenie i usztywnienie źdźbła. Ważne, by wykonać go w odpowiednim momencie. Rośliny słabiej rozwinięte można jeszcze dokrzewić za pomocą regulatorów, jednak zabieg należy koniecznie wykonać w odpowiedniej fazie rozwojowej zbóż (BBCH 25–29).
Co zastosować do pierwszego skracania?
Krajowy rynek środków oferuje producentom zbóż kilka regulatorów wzrostu, a ich substancje czynne wykazują zróżnicowane działanie. Jedną z grup tych związków są inhibitory syntezy giberelin, które już w początkowych okresach rozwoju roślin wpływają na tworzenie hormonów wzrostu. Muszą być więc zastosowane jeszcze przed wydłużeniem się pierwszego międzywęźla. Preparaty zawierające te inhibitory są wytwarzane na bazie kilku substancji czynnych, tj.
- chlorek chloromekwatu (CCC), np. Adjust SL, Antywylegacz Płynny 675 SL, Stabilan 750 SL;
- azole (triazole): cyprokonazol, epoksykonazol (np. Rubric 125 SC), metkonazol (np. Caramba 60 SL), tebukonazol (np. Sparta 250 EW);
- inhibitory ALS, głównie sulfonylomoczniki: metsulfuron (np. Pike 20 WG), sulfosulfuron (np. Apyros 75 WG).
Terminy stosowania regulatorów
Optymalnym terminem rozpoczęcia regulacji rozwoju łanu zbóż (skracania źdźbła) jest faza BBCH 29–30 (koniec fazy krzewienia – początek wzrostu źdźbła), kiedy kolanka – zawiązki przyszłych źdźbeł – zaczynają się przebarwiać na bardziej intensywny kolor zielony. Dobrze widać te objawy na przekroju podłużnym pędu głównego. W tym czasie korzenie przybyszowe mają 2–3 cm, a użyte preparaty na bazie CCC skracają pierwsze 2–3 międzywęźla. Na słabszych plantacjach, w celu ich dokrzewienia, można przyspieszyć termin opryskiwania upraw tymi środkami, wykonując zabieg już od fazy piątego rozkrzewienia – BBCH 25.
Drugi termin użycia regulatorów wzrostu to faza pierwszego kolanka (BBCH 31), czyli kiedy drugie kolanko zaczyna oddzielać się od pierwszego, znajdującego się na wysokości ok. 2 cm nad glebą. Należy wówczas użyć trineksapak etylu, np. Moddus 250 EC, Cuadro 250 EC, Proteg 250 EC lub Medax Top 350 SC (lub Canopy), które działają na pierwsze, już wydłużone i kolejne międzywęźla. Zastosowanie w tym okresie preparatów zawierających CCC skraca tylko drugie, jeszcze krótkie i kolejne międzywęźla. Nie mają one natomiast już wpływu na pierwszą, wydłużoną część źdźbła. W chwili, gdy drugie kolanko znajduje się 2 cm nad pierwszym – faza BBCH 32 – można jeszcze zastosować Moddus, ale trzeba zwrócić uwagę, czy termin zabiegu nie przypada na tzw. wielki okres zbóż (patrz schemat). W drugiej części fazy BBCH 31 można zastosować kombinację CCC + Moddus, działających na pierwsze trzy międzywęźla. W fazie BBCH 32 mieszanina Moddus + Cerone działa z kolei na 2. i 3. międzywęźle.
W tym sezonie wegetacyjnym ozimin (2014/2015) na wybujałych plantacjach zbożowych pierwsze międzywęźla są wydłużone, gdyż rosły zarówno podczas długiej jesieni, jak i łagodnej zimy. Zwłaszcza w łanach nadmiernie zagęszczonych źdźbła są cieńsze, międzywęźla dłuższe, przede wszystkim ich pierwszy odcinek. Plantacje te są więc mocno zagrożone wyleganiem.
W pszenicy sianej wcześnie, gdy rośliny mają po 4–6 pędów, czyli około 1000 pędów/m2 zaleca się użyć Moddus w dawce 0,2 l/ha od piątego rozkrzewienia do początku strzelania w źdźbło (BBCH 25–30). Celem tego zabiegu jest przyspieszenie redukcji pędów bocznych. W drugim terminie, tj. w fazach BBCH 31–32 można również użyć Moddus (0,3 l/ha) lub Medax Top (0,7 l/ha).
Na uprawach sianych później, po burakach czy kukurydzy ziarnowej, gdy rośliny mają po 2–3 pędy (od 250 do 400 pędów/m2), w celu stymulacji krzewienia, można zastosować 0,3–0,5 l/ha CCC od fazy BBCH 25–29. Jeżeli rośliny będą kontynuować nadmierne krzewienie, wówczas zaleca się pomiędzy BBCH 30–32 podać 0,5–0,7 l/ha CCC.
Regulatory w jęczmieniu ozimym
We wcześniejszych siewach, gdy rośliny mają po 6 pędów – plantacja wybujała, w łanie jest ok. 1200 pędów/m2 – zaleca się od końca krzewienia do początku strzelania w źdźbło (BBCH 29–30) użyć Moddus w dawce 0,2–0,3 l/ha. W drugim zabiegu dla faz BBCH 31–33 można powtórzyć Moddus (0,4 l/ha) lub zastosować kombinację Medax Top (0,7 l/ha) + Cerone (0,2 l/ha).
Regulatory w życie
Gdy rośliny mają po 6–10 pędów, a łan – 1000 pędów/m2 zabieg preparatem Moddus wykonuje się w okresie BBCH 25–30. W „mocnym” łanie ma on na celu przyspieszenie redukcji pędów bocznych. Wówczas w fazach BBCH 30–32 należy ponownie użyć tego środka.
W późno sianym życie, gdy rośliny mają po 2–3 pędy, a obsada łanu wynosi 400–600 pędów/m2, w fazach BBCH 25–29 oraz 31–32 należy zastosować CCC.
Regulatory w pszenżycie ozimym
Uprawy siane w optymalnym terminie z wykształconymi 3–6 pędami i obsadą 600–800 szt./m2 – w tych warunkach zaleca się w analogicznych fazach jak dla żyta zastosować w pierwszym zabiegu CCC, w drugim CCC + Moddus.
Ważna temperatura
Podczas pierwszego zabiegu regulatorami bardzo ważna jest temperatura. Minimalna przy jakiej można stosować regulatory do pierwszego zabiegu wynosi 12oC. Jeśli natomiast w tym samym zabiegu zastosuje się preparat zakwaszający ciecz roboczą (specjalne środki lub np. siarczan amonu) temperatura minimalna powinna wynosić 8oC.
Więcej szczegółów nt. rozpoznawania faz rozwoju zbóż w "top agrar Polska" 3/2015 na str. 100 oraz nt. skracania w tym samym numerze od str. 86. Polecamy także poradnik PWR „Fazy rozwojowe zbóż”. Z kolei producenci wysiewający zboża w terminach wcześniejszych czy późniejszych i łanach ze zróżnicowaną obsadą znajdą dodatkowe informacje o terminach i rodzajach stosowanych regulatorów wzrostu w artykule „top agrar Polska” wydanie 3/2013 od str. 80 do 86.
jd
