Jęczmień ozimy na zachodzie Polski jest w dobrej kondycji rozwojowej i wydaje się, że przetrwał uderzenie mrozów sprzed miesiąca. Co prawda na razie nie widać, aby ponownie ruszała wegetacja tego gatunku, ale nie ma też symptomów wymarznięcia.
Zdrowotność jęczmienia ozimego - czy pojawi się żółta karłowatość?
Pod względem fitosanitarnym znajdowałem na jęczmieniu ozimym ślady po żerowaniu jesiennym mszyc, w tym spasożytowanie osobniki tych owadów. Choć spasożytowanie ich świadczy, że przyroda świetnie działa i naturalni wrogowie mszyc zmniejszają zagrożenie, to i tak mamy ryzyko, że wczesną wiosną pojawią się na jęczmieniu objawy wirusowej żółtej karłowatości jęczmienia. Niestety, na tę chorobę nic już nie poradzimy. Nie ma jednak ryzyka, że zimowe mszyce (jak w poprzednich latach) rozprzestrzenią chorobę na nowe rośliny, ponieważ mrozy skutecznie ograniczyły ilość osobników zdolnych do przenoszenia wirusów zimą.
Zobacz także: Dlaczego jęczmień na polu żółknie?
Według mojej subiektywnej oceny jęczmień ozimy był w stopniu średnim porażony przez mączniaka prawdziwego. Natomiast sporadycznie występowały rynchozporioza i siatkowa plamistość. Jedynie na polach z własnego materiału siewnego zaprawionego w kiepski sposób te dwie ostatnie choroby z grupy plamistości silnie opanowały liście jęczmienia.
Nie znajdowałem w tym roku na jęczmieniu ozimym objawów żadnej z rdzy porażających to zboże, co nie oznacza, że choroba w ogóle nie wystąpiła. Spośród chorób podstawy źdźbła jedynie w miejscach, gdzie ziarno siewne wpadło zbyt głęboko, znalazłem objawy powierzchniowe fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła (tylko na pochwach liściowych, nie schodzące na pęd).
Natknąłem się na polu na Kujawach na jęczmień ozimy z objawami po pleśni śniegowej. Była to plantacja wyjątkowo wcześnie siana i zbyt gęsta. Na niej prawdopodobnie rozwinie się objawy chorób podstawy źdźbła.
Dla plantatorów jęczmienia ozimego płynie z moich obserwacji rada o uważną obserwację plantacji w chwili ruszenia wegetacji i zastosowania ewentualnie wyniszczających fungicydów na mączniaka i zapobiegających rozwojowi plamistości liści. Jeżeli natomiast nie obserwowano mączniaka, a odmiana nie ma wysokiej odporności na sprawcę tej choroby, to warto zastosować środek zapobiegający rozwojowi mączniaka prawdziwego.
Żyto w dobrej kondycji - ważna obserwacja plantacji
Plantacje żyta przedstawiają się bardzo dobrze. Są w optymalnym stopniu rozkrzewione i mają dobrze rozwinięty system korzeniowy. Nie obserwowałem na nich objawów chorób podstawy źdźbła, choć te mogą wystąpić szczególnie na polach po zbożu oraz przy zbyt gęstym siewie.
Stwierdziłem nieco objawów pleśni śniegowej, jednak tylko na zewnętrznych – najstarszych liściach i nie schodziły one do serca rośliny, czyli węzła krzewienia.
Na życie znalazłem kilka liści z poduszeczkami rdzy brunatnej, jednak nie była to ilość alarmująca. W okresie chłodów choroba nie powinna rozwinąć się intensywniej do wiosny.
Objawy rynchosporiozy na życie znalazłem raz i to w dodatku w miejscu wyjątkowo mokrym, tuż przy zalanym obszarze pola.
Plantatorzy żyta powinni zatem obserwować swoje rośliny pod kątem rozwoju w trakcie dalszej zimy pleśni śniegowej, gdyż stwarza ona ryzyko nadmiernej redukcji pędów i rozwoju fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła. Trzeba także wiosną zwracać uwagę na rdzę brunatną, a na odmianach wrażliwszych na mączniaka.
Pszenżyto z rdzą żółtą
Na plantacjach pszenżyta w Wielkopolsce znalazłem nieco objawów jesiennej infekcji rdzą żółtą. Był to jednak stopień porażenia średni do słabego. Znalazłem też na jednej plantacji objawy rdzy brunatnej. Mimo to trzeba obserwować takie pola i w razie wystąpienia objawów zastosować fungicyd w pierwszym możliwym terminie.
Na pszenżycie sporadycznie znajdowałem objawy chorób podstawy źdźbła, na szczęście były one jedynie powierzchniowe.
Mączniak prawdziwy na obserwowanych przeze mnie plantacjach pszenżyta występował w tzw. formie zastarzałej, czyli szary, z małą ilością owocników lub zupełnie bez nich. Świadczy to o tym, że infekcje, które miały miejsce wczesną jesienią szybko zostały zatrzymane na skutek ochłodzenia.
Pszenżyto wydaje się dość zdrowe w tym roku, ale pamiętajmy, że to dopiero początek zimy i nie wiemy jeszcze czy mrozy będą trwałe, czy nastąpi powrót do pełzającej wegetacji, jak w inne lata.
Pszenica nieco z septoriozą. Najzdrowsza to ta późno siana
Na plantacjach pszenicy, których obserwowałem najwięcej, znajdowałem wszystkiego po trochu. Dużo jednak zależało od terminu siewu. Najzdrowsze były oczywiście te najpóźniejsze, które są w fazie pierwszych liści lub nawet szpikowania. Tam nie znajdowałem nic poza… uszkodzeniami przez szkodniki: małe (łokasia, rolnice) i duże, czyli zgryzienia przez sarny i jelenie.
Na wielu plantacjach pszenicy z normalnych terminów siewu znajdowałem jednak dość licznie porażenie, choć w małym stopniu, septoriozą paskowaną liści pszenicy. Praktycznie nie było pola z pszenicą rozwiniętą na 4 liść i więcej (BBCH 21), gdzie takich objawów nie było, choć czasem trzeba było się wysilić, aby znaleźć takie objawy. Zatem potencjał do wczesnego rozwoju choroby wiosną jest poważny.
Mączniak na pszenicy występował, podobnie jak na wspomnianym wyżej pszenżycie, w formie zastarzałej. Tutaj jednak częściej znajdowałem owocniki.
Nie stwierdziłem dotychczas w tym sezonie objawów brunatnej plamistości liści (DTR-ki) i rdzy żółtej na pszenicy. Zaznaczam jednak, ze jest to ocena subiektywna dotycząca tylko kilkudziesięciu pól. Znalazłem za to w nieco mniej niż połowie ocenianych pól objawy rdzy brunatnej, choć poduszeczki z uredniami były nieliczne.
Objawy chorób podstawy źdźbła na pszenicy od fazy krzewienia znajdę praktycznie zawsze. Chodzi jednak o to czy są one liczne i zagrożenie jest poważne. W mojej ocenie jest ono na razie mniejsze niż w latach ubiegłych, jednak nie jest ono zerowe. Co ciekawe, w tym roku po raz pierwszy od wielu lat, znajdowałem na południowym zachodzie Polski objawy świadczące, że prawie na 100% mam do czynienia ze zgorzelą podstawy źdźbła (nie mylić z fuzaryjną zgorzelą). Na tę chorobę jednak nie ma skutecznej metody w trakcie wegetacji (jest metoda zaprawiania ziarna).
Znajdowałem też nieliczne przypadki świadczące o tym, że występują pierwsze objawy łamliwości oraz nieco częściej świadczące o fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła. Ta ostatnia choroba była najczęściej na polu, na którym było dużo resztek słomiastych, czyli pszenica przypadała po jakimś zbożu.
Jakie fungicydy na oziminy? Co dodać do zabiegu T1?
Wiosną w pszenicy konieczne będą zatem uważne sprawdzenie czy nie rozwija się mączniak, rdze, a na polach po zbożu albo na zbyt gęstych – choroby podstawy źdźbła. Jeśli będzie to sugerowało interakcję sprawcą łamliwości, to konieczne będzie dodanie np. cyprodynilu do zabiegu T1. A jeśli problemem będą rdze – na skutek wrażliwości odmiany i źródła infekcji w postaci jesiennych uredniów – to konieczny będzie wczesny zabieg triazolem. Na mączniaka wyniszczająco będzie można zastosować np. spiroksaminę, a jeśli go nie ma objawów, a chcemy zabezpieczyć rośliny przed tą chorobą, to można dodać będzie proquinazyd.
Więcej szczegółow na seminariach uprawowych
O chorobach zbóż (i rzepaku) będziemy rozmawiać podczas seminariów już w przeszłym tygodniu. Wykłady na ten temat będą mieli prof. Hansgeorg Schönberger oraz Maximilian Rüdt – oboje z firmy doradczej N.U. Agrar GmbH. Zapraszam też do osobistego kontaktu z ekspertami z Niemiec. Zapisy na seminaria już trwają i jest jeszcze ostatnia szansa na skorzystanie z wiedzy specjalistów od uprawy.
LINK DO ZAPISÓW: Seminaria uprawowe
