Plony jęczmienia jarego mogą być wysokie tylko w przypadku współistnienia kilku czynników. Uprawie jęczmienia jarego sprzyja odpowiednie stanowisko glebowe, wysoki poziom agrotechniki, optymalne nawożenie, dostateczna ilość opadów atmosferycznych i dobór odmiany do warunków glebowych oraz regionu kraju. Jednak kluczowe są także koszty jego uprawy, a te - z uwagi na wzrost cen paliwa, materiału siewnego, nawozów czy środków ochrony roślin - znacznie wzrosły.
Zbiory i plony jęczmienia jarego w 2022 roku
Na podstawie prowadzonych szacunków, GUS ocenia, że powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2022 r. wyniosła ok. 7,2 mln ha, w tym powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi – ok. 5,8 mln ha, z tego jęczmienia zasiano ponad 0,6 mln ha. Plony jęczmienia jarego oszacowano na 39,5 dt z 1 ha, a zbiory na 1,3 mln ton.
Tabl. 1. Plony zbóż, rzepaku i rzepiku ogółem w latach 2010-2022
|
Wyszczególnienie |
2010 |
2015 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 a) |
2021 =100 |
|
w decytonach z 1 ha |
|||||||||
|
zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi |
35,1 |
36,7 |
40,0 |
32,3 |
35,2 |
44,8 |
42,6 |
45,9 |
108 |
|
pszenica ozima |
45,7 |
47,6 |
51,1 |
43,0 |
46,4 |
54,2 |
51,8 |
54,4 |
105 |
|
pszenica jara |
34,3 |
33,5 |
38,5 |
31,5 |
32,6 |
41,7 |
39,6 |
42,4 |
107 |
|
żyto |
26,9 |
27,8 |
30,6 |
24,2 |
27,2 |
35,1 |
33,1 |
35,8 |
108 |
|
jęczmień ozimy |
40,7 |
41,3 |
47,1 |
37,8 |
43,0 |
51,1 |
47,7 |
49,5 |
104 |
|
Jęczmień jary |
33,0 |
33,0 |
38,0 |
29,5 |
32,1 |
40,0 |
37,8 |
39,5 |
105 |
|
owies |
26,4 |
26,5 |
29,8 |
23,5 |
24,9 |
33,2 |
31,4 |
32,8 |
105 |
|
pszenżyto ozime |
35,2 |
36,3 |
40,4 |
32,8 |
35,9 |
45,0 |
43,1 |
45,6 |
106 |
|
pszenżyto jare |
28,4 |
28,4 |
32,9 |
25,1 |
27,5 |
36,4 |
33,7 |
35,7 |
106 |
|
mieszanki zbożowe ozime |
30,9 |
30,9 |
34,4 |
28,2 |
30,6 |
38,1 |
36,6 |
37,5 |
103 |
|
mieszanki zbożowe jare |
30,5 |
27,2 |
32,2 |
25,0 |
26,2 |
34,5 |
33,7 |
33,8 |
100 |
|
rzepak i rzepik ogółem |
23,6 |
28,5 |
29,5 |
26,1 |
27,1 |
31,9 |
32,1 |
33,8 |
105 |
a) Wynikowy szacunek plonów w 2022 r.
Tabl. 2. Zbiory zbóż, rzepaku i rzepiku ogółem w latach 2010-2022
|
Wyszczególnienie |
2010 |
2015 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 a) |
2021 =100 |
|
w milionach ton |
|||||||||
|
zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi |
25,1 |
24,7 |
27,8 |
22,8 |
25,1 |
28,6 |
27,0 |
26,8 |
99 |
|
pszenica ozima |
8,5 |
9,9 |
10,0 |
8,3 |
9,5 |
12,0 |
11,3 |
12,5 |
111 |
|
pszenica jara |
0,9 |
1,1 |
1,7 |
1,5 |
1,5 |
0,6 |
0,9 |
0,9 |
100 |
|
żyto |
2,9 |
2,0 |
2,7 |
2,2 |
2,5 |
3,0 |
2,5 |
2,3 |
93 |
|
jęczmień ozimy |
1,0 |
1,0 |
0,9 |
0,8 |
1,0 |
1,4 |
1,4 |
1,5 |
108 |
|
Jęczmień jary |
2,4 |
2,0 |
2,9 |
2,3 |
2,4 |
1,6 |
1,6 |
1,3 |
81 |
|
owies |
1,5 |
1,2 |
1,5 |
1,2 |
1,2 |
1,7 |
1,7 |
1,5 |
92 |
|
pszenżyto ozime |
4,2 |
4,7 |
4,7 |
3,6 |
4,1 |
5,9 |
5,2 |
5,3 |
102 |
|
pszenżyto jare |
0,4 |
0,6 |
0,5 |
0,4 |
0,5 |
0,3 |
0,2 |
0,2 |
90 |
|
mieszanki zbożowe ozime |
0,3 |
0,3 |
0,3 |
0,2 |
0,2 |
0,4 |
0,4 |
0,2 |
63 |
|
mieszanki zbożowe jare |
3,0 |
1,9 |
2,6 |
2,3 |
2,3 |
1,7 |
1,9 |
0,9 |
51 |
|
rzepak i rzepik ogółem |
2,2 |
2,7 |
2,7 |
2,2 |
2,4 |
3,1 |
3,2 |
3,6 |
113 |
W strukturze zasiewów przeważa jęczmień ozimy
Jak pisaliśmy na łamach top agrar Polska (lipiec 2022) w ostatnich latach rolnicy bardziej preferują uprawę zbóż ozimych niż jarych. Zakres i dynamikę zmian w strukturze zasiewów zbóż w ostatnich latach obrazuje rys. 1. Dane obejmują rok 2017 i 2020. Jest to stosunkowo krótki okres, jednak zmiany są duże. W omawianym czasie areał uprawy zbóż jarych zmniejszył się o ok. 1 mln ha, przy czym spadek dotyczył wszystkich gatunków z wyjątkiem owsa. W tym samym czasie powierzchnia uprawy zbóż ozimych zwiększyła się o 0,5 mln ha, głównie pszenicy i pszenżyta. O około 0,5 mln ha zwiększył się również areał uprawy kukurydzy na ziarno. Zmiany te tylko częściowo wynikają z suszy, która miała miejsce w latach 2018–2019.
W tabeli 3. zawarte są różnice w plonowaniu ozimych i jarych form jęczmienia i pszenicy. We wszystkich latach badań formy ozime plonowały lepiej niż jare. Średnio w latach 2017–2021 jęczmień ozimy plonował lepiej niż jary, o ponad 19 dt z ha na przeciętnym poziomie agrotechniki oraz 24,5 dt z ha na poziomie wysokim.
Kalkulacja uprawy jęczmienia jarego
Zbliża się wiosna, termin siewu jęczmienia jarego i składanie wniosków o dopłaty bezpośrednie dlatego warto podjąć ewentualną decyzję o zasianiu tego zboża jak najwcześniej. Jeżeli w strukturze zasiewów i płodozmianie jest miejsce dla jęczmienia warto zapoznać się z aktualnymi kosztami jego uprawy. Kalkulację przygotowali eksperci z Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu.
Kalkulacja uprawy 1 ha jęczmienia jarego (dane na luty luty 2023)
|
Nakład |
Jednostka |
Ilość |
Cena |
Wartość |
|
1. Materiał siewny |
dt |
1,7 |
293,92 |
499,66 |
|
2. Nawożenie: |
|
|
|
|
|
Saletra amonowa |
dt |
3 |
358,95 |
1076,85 |
|
Polifoska 6-20-30 |
dt |
3 |
464,62 |
1393,86 |
|
Ca/Mg co 4 lata |
t |
4 |
351,43 |
351,43 |
|
Razem nawożenie |
|
|
|
2822,14 |
|
3. Ochrona roślin |
|
|
|
|
|
Razem ochrona |
|
|
|
118,20 |
|
4. Inne |
|
|
|
|
|
Sznurek |
szt. |
1 |
30,00 |
30,00 |
|
Razem inne |
|
|
|
30,00 |
|
5. Usługi |
|
|
|
|
|
Zbiór kombajnowy |
godz. |
0,9 |
510,78 |
459,70 |
|
Prasa |
godz. |
0,75 |
221,67 |
166,25 |
|
Wapnowanie co 4 lata |
godz. |
0,5 |
240,51 |
30,06 |
|
Razem usługi |
|
|
|
656,02 |
|
6. Praca ciągnika |
|
|
|
|
|
Uprawa ścierniska |
godz. |
1 |
133,22 |
133,22 |
|
Orka zimowa |
godz. |
3 |
133,22 |
399,66 |
|
Bronowanie |
godz. |
0,6 |
114,04 |
68,42 |
|
Wysiew nawozów (3x) |
godz. |
2,1 |
98,30 |
206,43 |
|
Uprawa przedsiewna |
godz. |
1,5 |
114,04 |
171,06 |
|
Siew |
godz. |
1,4 |
98,30 |
137,62 |
|
Opryski (2x) |
godz. |
1,8 |
98,30 |
176,94 |
|
Odbiór ziarna |
godz. |
1 |
114,04 |
114,04 |
|
Zwózka słomy |
godz. |
2 |
98,30 |
196,60 |
|
Transport zewnętrzny |
godz. |
2 |
114,04 |
228,08 |
|
Razem praca ciągnika |
godz. |
16,4 |
|
1832,07 |
|
7. Podatek |
|
|
|
135,90 |
|
8. Ubezpieczenie uprawy |
|
|
|
63,43 |
|
9. OC rolników |
|
|
|
3,90 |
|
Razem koszty bezpośrednie |
|
|
|
6161,33 |
|
10. Koszty ogólnogospodarcze |
|
|
|
1111,35 |
|
w tym amortyzacja |
|
|
|
1096,84 |
|
11. Koszt pracy ludzkiej |
godz. |
28 |
22,80 |
638,40 |
|
Suma kosztów |
|
|
|
7911,08 |
|
Wartość produkcji |
|
|
|
|
|
Produkt główny (netto) |
dt |
50 |
105,72 |
5286,00 |
|
Ryczałtowy zwrot VAT |
% |
7 |
7,40 |
370,02 |
|
Cena brutto |
zł/dt |
|
|
113,12 |
|
Koszt produkcji ziarna |
zł/dt |
|
|
127,31 |
|
Przychód (ziarno) |
zł |
|
|
5656,02 |
|
Produkt uboczny (słoma) |
dt |
20 |
|
529,65 |
|
Dopłata do mat. siewnego |
zł/ha |
|
|
80,00 |
|
Dopłata bezpośrednia |
zł/ha |
|
|
936,16 |
|
Razem przychód |
|
|
|
7201,83 |
|
Wynik finansowy |
zł/ha |
|
|
-709,24 |
|
Zdolność odtworzenia majątku gospodarstwa |
% |
|
|
35,34 |
Źródło: wir.org.pl, TAP, GUS
