Hodowcy w Niemczech borykali się z chorobą niebieskiego języka przez ubiegły sezon. Nie było tak jak w Polsce, bowiem zwierzęta wielokrotnie gorączkowały, niekiedy padały, krowy roniły, a te które przechorowały miały niższą wydajność, mleczność i problemy z płodnością. Choroba przetoczyła się przez Niemcy ze wschodu na zachód i to również dzieje się w Polsce.
Na początku ubiegłego roku Niemcy mieli nadzieję, że wirus choroby niebieskiego języka serotyp 3 (BTV3) będzie powodował jedynie łagodne objawy u bydła. Obecnie obserwuje się coraz większą liczbę słabych cieląt i podejrzewa się, że może to być kolejny skutek uboczny choroby u matki. Według Niemców szczepienie jest jedyną skuteczną ochroną przed BTV3. Czas, w tym przypadku ma kluczowe znaczenie, ponieważ podstawowe szczepienia trwają co najmniej sześć tygodni i powinny zostać zakończone najpóźniej w maju (przed rozpoczęciem aktywności meszek).
Choroba języka niebieskiego i jej konsekwencje w Niemczech
Jak się okazuje, sytuacja zmieniła się drastycznie, gdy w lipcu i sierpniu liczba zachorowań gwałtownie wzrosła. Objawy różniły się stopniem nasilenia. Choroba niebieskiego języka działa jak szkło powiększające. Jak donoszą weterynarze, uwidacznia słabe punkty w zdrowiu zwierząt. Podkreśla to nieopublikowane jeszcze badanie Instytutu Friedricha Loefflera (FLI): według danych HIT wskaźnik śmiertelności bydła znacznie wzrósł od lipca, zwłaszcza w Dolnej Saksonii i Nadrenii Północnej-Westfalii.
Rozprzestrzenianie się wirusa ulega spowolnieniu w chłodniejszych miesiącach, jednak jego konsekwencje nadal występują.
- Można założyć, że choroba rozprzestrzeni się szybko ponownie w tym roku, ponieważ wirus jest przenoszony na przykład do innych krajów. Może przezimować w jajach nosicieli (kuczmanów - przyp. red.), a potencjalnie także w zwierzętach, które są nadal zakażone, podczas gdy jednocześnie zasięg szczepień jest stosunkowo niski – mówi prof. Carola Sauter-Louis z Instytutu Epidemiologii w FLI.
Tylko szczepienie chroni bydło?
Według danych HIT w październiku 2024 r. zaszczepiono 1,1 mln sztuk bydła w 9095 gospodarstwach w Niemczech, spośród populacji bydła liczącej około 10 mln zwierząt.
Nie jest jeszcze jasne, jak długo trwa ochrona po zakażeniu lub szczepieniu. Pewne jest, że wirusa można wykryć we krwi bydła przez około 100 dni i pozostaje on aktywny przez taki sam okres. Naukowcy podkreślają, że naturalne zakażenie nie zapewnia niezawodnej ochrony. Badania przeprowadzone w Holandii pokazują, że tylko około 50–60% zwierząt w stadzie ma przeciwciała ochronne po zakażeniu wirusem terenowym.
W Niemczech obecnie dostępne są trzy szczepionki, które nie zostały jeszcze oficjalnie zatwierdzone, ale których stosowanie jest nadal oficjalnie dozwolone.
Celem szczepienia przeciwko BTV3 powinno być zapewnienie całkowitej ochrony do maja, a więc przed rozpoczęciem wypasu lub przed wzmożoną aktywnością meszek przenoszących wirusa. Podstawowe uodpornienie wymaga dwóch szczepień w odstępie trzech do czterech tygodni. Dopiero po około trzech tygodniach od drugiego szczepienia zwierzęta zyskują solidną odporność.
Zwierzęta, które w 2024 roku zostały dwukrotnie zaszczepione i otrzymały „podstawowe szczepienie”, powinny otrzymać kolejną, pojedynczą dawkę przypominającą wiosną (marzec/kwiecień). Producenci zakładają, że odporność utrzymuje się przez około dwanaście miesięcy. Następnie potrzebny jest tzw. wzmacniacz, który aktywuje układ odpornościowy. Dla bezpieczeństwa i aby uniknąć szczepienia latem, gdy występuje stres cieplny, wskazane jest podanie dawki przypominającej na początku roku.
Niemcy zalecają, że jeśli zwierzęta gospodarskie, np. młode bydło, nie zostało jeszcze zaszczepione, należy jak najszybciej podać im podstawowe szczepienia (dwa szczepienia w odstępie czasu): szczepienie należy rozpocząć w styczniu/lutym.
To samo dotyczy stad bydła, które nie zostały jeszcze zaszczepione, ale u których potwierdzono lub mogło wystąpić zakażenie wirusem niebieskiego języka. Tylko dwa szczepienia, czyli podstawowe szczepienia, zapewniają ochronę.
Dostawcy szczepionek podają różne informacje na temat minimalnego wieku szczepienia cieląt: Boehringer zaleca szczepienie od pierwszego miesiąca życia, Ceva zaleca szczepienie od dwóch miesięcy, a Virbac zaleca szczepienie od dwóch lub trzech miesięcy, jeśli matka była już szczepiona.
Jakie szczepionki dostępne w Polsce?
W Polsce choroba niebieskiego języka pojawiła się w listopadzie ub. r., w 2024 r. stwierdzono 7 ognisk choroby niebieskiego języka (BT) serotyp 3, w woj. dolnośląskim i zachodniopomorskim i trzy kolejne w 2025 r. Jest możliwość szczepień bydła przeciwko BTV i według zaleceń przełom stycznia i lutego to najlepszy czas na wykonanie szczepień, aby zyskać odporność do zwiększonej aktywności kuczmanów roznoszących chorobę. Na razie w Polsce choroba nie daje u bydła objawów, ale sytuacja może się zmienić. Warto przedyskutować sprawę ze swoim lekarzem weterynarii.
Lubelska Izba Rolnicza informuje, że Główny Inspektorat Weterynarii ustalił, iż obecnie na terytorium kilku państw UE, w których wystąpiła choroba niebieskiego języka dopuszczone do stosowania zostały cztery immunologiczne weterynaryjne produkty lecznicze (iwpl) uodparniające wrażliwe gatunki zwierząt na BTV3:
- BioBos BTV 3, podmiot odpowiedzialny: Bioveta a.s.; dystrybutor w Polsce: Grabikowski-Grabikowska PPHU "INEX" Sp. j.,
- Bultavo3, podmiot odpowiedzialny: Boehringer Ingelheim Vetmedica GmbH;
- SyvazulBTV3, podmiot odpowiedzialny: Laboratorios Syva S.A.U.;
- Bluevac-3, podmiot odpowiedzialny: CZ Vaccines S.A.U., dystrybutor w Polsce: Ceva Animal Health Polska Sp. z o.o.
Na podstawie deklaracji przedstawicieli podmiotów odpowiedzialnych w Polsce, spośród ww. czterech iwpl aktualnie na terytorium Polski mogłyby zostać dostarczone przez te podmioty dwie iwpl, tj:
- BioBos BTV 3, podmiot odpowiedzialny: Bioveta a.s.
- Bluevac-3, podmiot odpowiedzialny: CZ Vaccines S.A.U.
Procedurę sprowadzenia szczepionek podejmują lekarze weterynarii wolnej praktyki, którzy mogą składać wnioski o sprowadzenie ww. iwpl niedopuszczonych do obrotu w Polsce zgodnie z przepisami tzw. importu docelowego opartego na przepisach art. 4 ust 8 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne.
Oprac. dkol na podst. topagrar.com/lir.pl
