Organizatorem spotkania, które rok w rok gości wybitnych prelegentów, hodowców, lekarzy weterynarii, żywieniowców jest nasz stały autor – prof. Zygmunt M. Kowalski z Katedry Żywienia Zwierząt i Rybactwa Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Co to jest immunosupresja i w jakim stopniu wpływ ona na problemy krów w okresie przejściowym? To pytanie zadał w pierwszym wystąpieniu Barry Bradford z Michigan State University, USA.
Układ odpornościowy – monitoruje i zarządza normalną i patogenną mikroflorą, wykrywa i usuwa nieprawidłowe i uszkodzone komórki i resztki tkanek. Ma też inne, nowe role regulacyjne, o których jeszcze niewiele wiemy.
Zobacz także: Rolnik z Wielkopolski łączy stare i nowe metody w produkcji mleka. Jak mu to wychodzi?
Idealny układ odpornościowy krowy natychmiast rozpoznaje atak patogenów i skutecznie je eliminuje w miejscu inwazji. Idealny, to taki, gdzie zasadnicze elementy układu immunologicznego (skóra, błony śluzowe, czop keratynowy zamykający światło strzyka) są nienaruszone. W rzeczywistości rzadko kiedy jest idealnie.
Układ odpornościowy jako siły zbrojne
Kiedy patogen dostaje się do organizmu, uruchamia się alarm; wtedy komórki stanu zapalnego (m.in. makrofagi) zbliżają się do miejsca infekcji i wydzielają mediatory reakcji zapalnej. To odpowiedź immunologiczna wrodzona (pierwotna), czyli zespół szybkiego reagowania, starszy komponent ewolucyjnie. Substancje te powodują rozszerzanie naczyń krwionośnych, co objawia się m.in. zaczerwienieniem, opuchlizną i bólem. Objawom towarzyszy gorączka. Jednocześnie następuje rekrutacja innych komórek obronnych oraz inicjacja nabytej odpowiedzi (swoistej) immunologicznej. Największą rolę pełnią w niej neutrofile (najliczniejsza grupa białych krwinek układu odpornościowego) w odpowiedzi immunologicznej. Zapewniają one tzw. odporność komórkową.
Poród procesem zapalnym
Krowy w okresie okołoporodowym – mają bardzo dużą tolerancję (bo układ odpornościowy nie może reagować na wszystko), ale i odporność (odpowiedź immunologiczna). Musi być równowaga.
Ciąża i poród to dla krowy ogromne zmiany. Teoretycznie układ odpornościowy mógłby zabić płód (bo połowa to obce geny – buhaja), musi być więc w tym czasie bardziej tolerancyjny. W ostatnich 23 dniach przed porodem – zmiany w immunofizjologii sprawiają, że system immunologiczny przygotowuje krowę do porodu. Poród to proces zapalny – kilka dni (2 tygodnie) przed porodem– ogromna infiltracja komórek układu odpornościowego w endometrium i w szyjce macicy. One rozpoczynają proces rozwierania szyki. Lokalne komórki produkują cytokiny prozapalne przed porodem – odpowiedzialne za skurcze porodowe. Cały proces porodu jest stanem zapalnym.
Gorsza odporność
Krowy we wczesnej laktacji mają słabszą odporność. Ale dlaczego? Czy problemem jest gruczoł mlekowy? Na to pytanie odpowiedzieli naukowcy z USA przeprowadzając mastektomię (usunięcie gruczołu mlekowego). Wyniki potwierdziły przypuszczenia– w grupie krów z gruczołem poziom przeciwciał IgG po porodzie spadł o około 30% w porównaniu do grupy krów po mastektomii.
Błędne koło
U krów w okresie przejściowym wiele czynników zmienia się jednocześnie. To jest duży problem w badaniach, bo trudno określić związki przyczynowo-skutkowe.
Co było wcześniej – infekcja? Czy zaburzenie metaboliczne? Co jest przyczyną, a co skutkiem? Zaburzenia metaboliczne sprzyjają infekcjom, które sprzyjają zaburzeniom metabolicznym.
– Trzeba przerwać ten mechanizm; system immunologiczny musi pozostać w równowadze – podsumował prelegent.
Paradoksy, gdy nie znamy odpowiedzi
Podobne wątpliwości miał Lance Baumgard z Iowa State University, USA.
– Czy BHB i hipokalcemia to czynniki patologiczne? Często to konsekwencje metaboliczne aktywizacji układu metabolicznego. Skoro najważniejsze wskaźniki zdrowia to duże pobranie paszy i wysoka wydajność (wtedy krowa jest ZDROWA). Jeśli stres zmniejsza produktywność, to oznacza, że wysoka produkcja mleka nie może być stresująca. Problem jest więc z zarządzaniem. Hodowcy już to rozumieją i w tej chwili duże gospodarstwa hodowlane wprowadzają u siebie aktualne wytyczne naukowców. Nie jest to proste, bo wiele badań naukowych jest sprzecznych, a w literaturze też są nieścisłości. Coraz więcej badań wskazuje na to, że już czas na zmianę dogmatów na temat energii i składników mineralnych u krów w okresie przejściowym.
