Pryszczyca (FMD) to choroba wirusowa, która atakuje w gospodarstwach, w których utrzymywane jest bydło, świnie, owce i kozy. Trzeba pamiętać, że wirus wydalany jest przez zakażone zwierzę na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych. Zwierzęta wydalają wirus z wydychanym powietrzem, wydzielinami oraz wydalinami. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pojawiających się pęcherzy. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa nawet do trzech lat. Ostatni przypadek FMD w Polsce stwierdzono w 1971 r. Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby.
Pryszczycę wykryto niedawno w Niemczech, na Słowacji i na Węgrzech. Wprowadzono surowe restrykcje dotyczące transportu zwierząt i pochodzących od nich produktów. Na granicy transporty są kontrolowane i prowadzony jest monitoring przywozu. Na temat działąń podejmowanych przez polskie służby pisaliśmy w artykule:
Które objawy powinny zwrócić uwagę hodowców?
Szczególną uwagę hodowcy powinni zwrócić poronienia u bydła, świń, owiec i kóz, objawy neurologiczne u zwierząt, znaczną liczbę nagłych padnięć, zmiany o charakterze krost, pęcherzy, nadżerek lub wybroczyn na skórze i błonach śluzowych zwierząt kopytnych.
Charakterystyczne objawy pryszczycy u bydła
Początek zakażania jest typowy dla choroby wirusowej – u bydła podwyższona temperatura, dreszcze, niechęć do jedzenia i zaczerwienienie błony śluzowej pyska. Jeśli krowa je, można zaobserwować obfite ślinienie i charakterystyczne mlaskanie. W szparze międzyracicowej i na wymieniu początkowo pojawia się obrzęk i zaczerwienienie, potem, także na błonie śluzowej pyska, pojawiają się charakterystyczne pęcherzyki (pryszcze).
Charakterystyczne objawy pryszczycy u świń
U świń pęcherze występują głównie na skórze szpary międzyracicznej, prowadząc do kulawizn i nawet utraty raciczek. Pęcherzyki pojawiają się również na tarczy ryja i błonie śluzowej pyska. Świnie często chorują lekko, więc przez przeoczenie objawów choroba może zostać łatwo rozwleczona. - Występują również pęcherze na skórze koronek racic, na tarczy ryjowej. Świnie się wtedy niechętnie poruszają. U ciężarnych samic występują ronienia. Obserwujemy też wysoką śmiertelność u prosiąt. Warto zaznaczyć, że na początkowym etapie choroby hodowcy mogą nie zauważyć objawów - mówiła w wywiadzie dla red. Anny Kurek Dominika Kmet, Wielkopolski Lekarz Weterynarii.
Jakie działania po zauważeniu objawów?
Hodowcy powinni niezwłocznie zawiadomić o tym organy Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższy podmiot weterynaryjny. Nie można przemieszczać zwierząt, ani wprowadzać do grupy nowych osobników. Należy uniemożliwić osobom postronnym dostęp do obory czy chlewni. Należy wstrzymać się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, pasz, wody, ściółki, nawozów naturalnych i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba, aby nie rozwlec wirusa w inne części kraju.
Należy udostępnić organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań i zabiegów weterynaryjnych, a także udzielić pomocy przy ich wykonywaniu. Jednocześnie należy udzielieć organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych organów wyjaśnień i podać niezbędne informacje, żeby jak najszybciej zahamować możliwość dalszego rozprzestrzeniania choroby.
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że jest to choroba, która powoduje ogromne straty gospodarcze na rynku świń, bydła i mleka. Po stwierdzeniu ogniska wirus rozprzestrzenia się w ogromnym tempie, na duże odległości, a kraj w którym wirus się pojawi jest zamknięty na eksport produktów pochodzących od świń i bydła dopóki nie zostaną ustalone obszary zagrożony i zapowietrzony. Niektóre rynki krajów trzecich mogą wprowadzić zakaz importu na dłuższy okres.
Wrażliwość i przeżywalność wirusa pryszczycy
Wirus jest szczególnie wrażliwy na pH kwaśne – poniżej 6.0 i zasadowe – powyżej 9.0. Zachowuje zjadliwość przez długi czas w temperaturze 4°C i pH obojętnym. Niskie temperatury poniżej 0°C konserwują wirus pryszczycy. W miejscach zaciemnionych, wysokiej wilgotności i niskiej temperaturze wirus zachowuje długo zjadliwość. Warto dodać, że w kwaśnym mleku ginie po 24 h, w mięśniach zwierząt po uboju, jeśli pH spadło poniżej 6 – po 1–2 dniach. Jeśli tusze zostaną szybko schłodzone lub zamrożone, zanim pH ulegnie obniżeniu, wirus może przetrwać kilka tygodni lub nawet miesięcy w mięśniach, węzłach chłonnych i szpiku kostnym.
Większość szczepów wirusa poddana działaniu temperatury 56°C przez 30 min ulega inaktywacji.
O tym, ile może przetrwać wirus pryszczycy pisaliśmy poniżej.
