Zachwyt nad produktami charakterystycznymi dla obcych kultur i krajów, które pochodzą z dalekich zakątków świata, często przyćmiewa wyroby rodzime – powstałe na bazie polskich roślin i wywodzące się z polskiej tradycji kulinarnej. Taka sytuacja spotyka najlepsze i najsmaczniejsze artykuły spożywcze. Na szczęście obecnie triumfy święcą produkty polskie, o dobrym składzie i pozytywnym wpływie na zdrowie. Należy do nich olej rzepakowy, słusznie nazwany naszą rodzimą oliwą z oliwek.
Bije na głowę inne tłuszcze
Jego moc to przede wszystkim bogactwo dobroczynnych kwasów tłuszczowych. Chodzi oczywiście o słynne omega-3 i omega-6 (czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – NNKT), stojące na straży efektywnej pracy mózgu i prawidłowego funkcjonowania pracy serca. Dzięki nim prawidłowo rozwija się także wzrok i układ nerwowy, a ciśnienie tętnicze pozostaje w książkowej równowadze. Okazuje się, że zawartość kwasów omega w oleju rzepakowym jest dużo wyższa niż w oliwie z oliwek!
Ale na tym nie koniec. Już dwie łyżki oleju rzepakowego pokryją 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę K i 50% na witaminę E. Ta pierwsza odpowiada za prawidłowe krzepnięcie krwi i mocne kości, dzięki czemu minimalizuje ryzyko złamań, druga jest silnym przeciwutleniaczem, zwalczającym wolne rodniki, chroniąc komórki przed uszkodzeniem. Do tego wszystkiego dobrego wzmacnia odporność i opóźnia procesy starzenia się skóry. Warto dodać, że olej rzepakowy zawiera najmniejszą ilość nasyconych kwasów tłuszczowych, które negatywnie wpływają na zdrowie człowieka.
Osoby, które nie zawsze uważnie komponują swoje dzienne menu, są narażone na podwyższenie "złego" cholesterolu. Jedynie zbilansowana dieta, pełna substancji odżywczych i regularny ruch są w stanie obronić nas przed otyłością i chorobami układu sercowo-naczyniowego. Spożywanie oleju rzepakowego pomaga w wyłapywaniu i usuwaniu z organizmu szkodliwego cholesterolu. Olej rzepakowy, podobnie jak inne oleje roślinne, nie zawiera cholesterolu, bo ten znajduje się w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego. Mało tego, olej rzepakowy zmniejsza wchłanianie cholesterolu dzięki zawartości fitosteroli.
Ponadto kwasy zawarte w oleju rzepakowym działają przeciwzapalnie, przeciwmiażdżycowo, a nawet regulują poziom cukru we krwi. Aby w pełni skorzystać z tego dobrodziejstwa, należy jednak spożywać olej z umiarem – 2–4 łyżki dla dorosłej osoby to dawka wystarczająca. Spożywane tłuszczów roślinnych w odpowiednich porcjach jest niezwykle ważne także dla dzieci i dla kobiet w ciąży, ponieważ pomagają one we wchłanianiu witamin z pożywienia.
Przeczytaj także: Kobiety są turbiną napędzającą wieś! Zobacz wywiad z Marią Sikorską!
Rafinowany czy nierafinowany?
Wokół oleju rzepakowego narosło wiele mitów. Jednym z nich jest GMO. W Unii Europejskiej funkcjonuje zakaz uprawiania rzepaku modyfikowanego genetycznie, możemy być pewni, że polski olej jest bezpieczny i wolny od GMO. Kolejną kwestią jest rafinacja – panuje bowiem przekonanie, że olej rafinowany jest pozbawiony ważnych z punktu widzenia zdrowia substancji.
Rafinowanie polega na usunięciu chemicznych pozostałości, niekorzystnych dla organizmu człowieka, a pozostawieniu tych wskazanych. Taki oczyszczony olej zachowuje sterole roślinne, kwasy omega-3 i omega-6, a także witaminę E i K. W sklepach można kupić oleje rafinowane i oleje tłoczone na zimno, które najczęściej nie są rafinowane. Ciekawe jest to, że cechuje je taki sam profil kwasów tłuszczowych, a zawartość kwasów omega-3 jest podobna.
Robi robotę w kuchni
To produkt-wytrych o wielu możliwościach. Jego smak jest neutralny, dzięki czemu stanowi podstawę rozmaitych stylizacji kulinarnych. Można używać go do smażenia czy duszenia (z wyjątkiem oleju tłoczonego na zimno), ale także do smacznych dressingów i do sałatek. W kontekście wypieków – jest świetną alternatywą dla masła. Dzięki użyciu oleju rzepakowego ciasto będzie przyjemnie wilgotne.
Taka opcja jest także korzystniejsza dla kieszeni konsumentów, ponieważ obecnie cena masła mocno poszybowała w górę. Okazuje się, że w wielu przepisach można zastosować taki zamiennik, lekko modyfikując skład wypieku. Warto jednak zadbać o zachowanie dobrych proporcji, pamiętając o tym, że 100 g masła odpowiadają 3–4 łyżki oleju rzepakowego.
Dr Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny: olej rzepakowy to mądry wybór!
Wypowiedź ekspertki
Dlaczego rekomenduję ten rodzaj oleju? Powodów jest wiele. Jako dietetyk kliniczny zwracam uwagę na skład produktu – olej rzepakowy nie zawodzi w tym kontekście. Cechuje się niskim poziomem tłuszczów nasyconych, podczas gdy tłuszcze wielonienasycone i jednonienasycone pozostają w znakomitej równowadze. Oprócz tego, że jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które są niezwykle pożyteczne dla naszego organizmu, zawiera także spore ilości kwasu oleinowego, linolowego i linolenowego, a także witaminę E (jest ona naturalnym przeciwutleniaczem) i K. Te walory czynią go niezwykle użytecznym także w kuchni.
Poza tym olej rzepakowy ma nienachalny smak i co ważne, to jeden z najzdrowszych i najbardziej wszechstronnych olejów, które nadają się do smażenia. Jego wysoka tolerancja na ciepło jest imponująca! To taka nasza polska oliwa z oliwek. Stosuję go już od wielu lat, dodając kilka kropli do sałatek, marynat, sosów, a także do wypieków! Do przyrządzania dań smażonych czy duszonych należy wykorzystywać olej rzepakowy rafinowany, czyli ten oczyszczony, który króluje na sklepowych półkach. Natomiast do sałatek można zastosować olej tłoczony na zimno, także ten rafinowany, ponieważ sam proces rafinacji nie wpływa na profil kwasów tłuszczowych i na zawartość cennych kwasów omega-3.
Co ciekawe, nie powinny unikać go osoby będące na diecie, ponieważ zbyt mała podaż tłuszczów może działać na niekorzyść redukcji wagi. Olej rzepakowy jest polecany osobom z chorobami tarczycy ze względu na właściwości przeciwzapalne i dużą zawartość kwasów omega-3. Pacjenci najczęściej pytają, jakie ilości oleju są zalecane? Wystarczą dwie łyżki stołowe tego oleju (ok. 30 g), aby skorzystać z jego najcenniejszych walorów.
fot. envato elements
Ten artykuł pochodzi z wydania top agrar Polska 2/2025
czytaj więcej
