Tymczasem choruje na nią co trzecia kobieta po okresie przekwitania (ryzyko złamania kości wynosi u nich około 40%), z kolei u mężczyzn ryzyko wystąpienia osteoporozy to 13–22%. W krajach rozwiniętych powikłania tej choroby stanowią jedną z najczęstszych przyczyn śmierci. Z badań wynika, że co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna umierają w pierwszym roku po złamaniu szyjki kości udowej w przebiegu osteoporozy.
W 2018 roku liczba złamań, których prawdopodobną przyczyną była osteoporoza, przekroczyła 126 tys. W Polsce w 2018 r. na osteoporozę leczyło się około 500 tys. pacjentów, ale NFZ szacuje, że chorych jest 4 razy więcej. Ponadto w związku ze starzeniem się społeczeństwa liczba ta stale rośnie, przewiduje się, że w 2035 r. będą już około 4 mln chorych. Pamiętajmy, że każde złamanie tzw. niskoenergetyczne, czyli złamanie w wyniku upadku z wysokości ciała może być pierwszym objawem osteoporozy!
Czy można zapobiegać?
Podstawą profilaktyki jest aktywność fizyczna oraz dostarczanie organizmowi wapnia i witaminy D3. Gdy pojawi się osteoporoza, niezbędne jest leczenie, a więc przyjmowanie leków. Szeroko dostępne suplementy nie załatwiają sprawy. Na stan kości pracujemy przez całe życie. U kobiet w wieku okołomenopauzalnym proces resorpcji kości zaczyna przeważać nad ich odbudową; u mężczyzn następuje to nieco później, po 60. roku życia. Celem profilaktyki jest więc poprawa jakości mineralnej kości oraz ograniczenie ryzyka złamań.Złamania w osteoporozie mają charakter kaskadowy. Jeśli dojdzie do pierwszego, ryzyko kolejnego wynosi 86%. Najczęściej zaczyna się od kości przedramienia, a później kręgów (które w 60% przypadków są bezbolesne!). Złamaniu mogą też ulec kości ramion, podudzi, żeber czy miednicy. Przy zaawansowanej osteoporozie do złamań dochodzi w tak banalnych sytuacjach, jak kichnięcie czy wstawanie z łóżka.
Diagnostyka osteoporozy
Densytometria to badanie gęstości mineralnej kości. Jest ono istotną częścią kompleksowej diagnostyki wszystkich schorzeń, w których występuje podwyższone ryzyko złamań. Powinien je wykonać każdy czterdziestolatek, jeśli w jego rodzinie występowały przypadki osteoporozy. Poza tym profilaktycznie powinny go wykonać kobiety ok. 50. roku życia oraz mężczyźni ok. 60. roku życia. Wskazaniem do densytometrii są:- niska masa ciała,
- złamania w przeszłości,
- mała zawartość wapnia lub wit, D
- niewielka aktywność fizyczna,
- późna pierwsza miesiączka
- częste porody w krótkich odstępach,
- wczesna menopauza,
- palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.
Każdy pacjent z rozpoznaną zapalną chorobą reumatyczną i podejrzeniem wtórnej osteoporozy, powinien być standardowo poddany ocenie ryzyka złamania. Do diagnostyki niezależnie od wieku kwalifikują się również osoby, które przewlekle przyjmują glikokortykosteroidy lub przebyły złamanie spowodowane upadkiem z wysokości własnego ciała. Zaleca się standardowe wykonywanie badań kontrolnych co 12 miesięcy na tym samym aparacie, w tej samej lokalizacji i w certyfikowanym ośrodku. Densytometria wykonywana jest bezpłatnie na NFZ ze skierowaniem od lekarza specjalisty. Niestety, nie wszędzie można łatwo wykonać to badanie. Na mapie Polski są wciąż białe plamy, takie jak województwa pomorskie i zachodniopomorskie, gdzie nie ma ani jednej poradni osteoporotycznej.
Osteoporoza: 4 stadia rozrzedzenia kości.
Metody leczenia osteoporozy
Lekami na osteoporozę starszej generacji są tzw. bisfosfoniany, czyli alendronian i risedronian. Preparaty te są w pełni refundowane, jednak nie wszyscy mogą je przyjmować, np. z uwagi na refluks lub wrzody żołądka. Najnowszym lekiem o potwierdzonym działaniu w redukcji ryzyka złamań kręgów oraz szyjki kości udowej i złamań o innych lokalizacjach jest denosumab. Podaje się go w formie zastrzyku podskórnego raz na pół roku. Jest on refundowany przez NFZ tylko w części i w określonych przypadkach. Kobiety po 65. roku życia, które w badaniu densytometrycznym mają stwierdzoną osteoporozę, a u których bisfosfoniany okazały się nieskuteczne lub są one przeciwwskazane i doszło już do złamania kości, mogą kupić ten lek z 30-proc. zniżką. Kobiety, które spełniają takie same warunki, a ukończyły 75 lat, mogą otrzymać preparat bezpłatnie. Oczywiście, istnieją alternatywne metody leczenia osteoporozy, jednak ze względu na częstsze występowanie niepożądanych efektów ubocznych zalecane są przez Polskie Towarzystwo Reumatologiczne jako terapia tzw. drugiego rzut, czyli wówczas, gdy ww. leki nie przynoszą efektu lub nie mogą być stosowane. Mowa tu m.in. o hormonalnej terapii menopauzy, czy terapii SERM. Nie zaleca się rozpoczynania leczenia antyresorpcyjnego, czyli hamującego ubytek kości bez wyrównania stężenia wapnia i witaminy D3. Nierzadko wymaga to zastosowania dawek leczniczych witaminy D3 w surowicy, ocenianego co 2–3 miesiące. Wszyscy pacjenci z podwyższonym ryzykiem złamań (wysoka aktywność zapalna choroby reumatycznej, długotrwałe stosowanie GKS) powinni otrzymywać standardowo1,0–1,2 g/dobę wapnia oraz nie mniej niż 800–1000 j.m./dobę witaminy D3.
pj-t
