Mieszkańcy żwacza

W żwaczu krów żyje około biliarda (1 000 000 000 000 000) mikroorganizmów, które bezpośrednio wpływają na jego pracę. To one są odpowiedzialne za trawienie, zdrowie i równowagę organizmu. Odpowiedzialna jest też osoba decydująca, czym nakarmić zwierzę, bo od niej zależy, jak mikroorganizmy będą pracować.

Żywiąc bydło, żywimy ekosystem składający się z pierwotniaków, bakterii i grzybów, współpracujących przy rozkładzie paszy na białko i energię. Dostarczając im niezbędnych składników, zapewnimy wysoką produkcję nie tylko krowie, ale całemu stadu.

Wiedza o tym, czym są i czym zajmują się mieszkańcy żwacza pomoże ustalić dobre praktyki żywieniowe i właściwie zarządzać stadem. Są trzy główne grupy odpowiedzialne za trawienie żwaczowe:

• Pierwotniaki są największymi spośród mikroorganizmów. Mierzące 100 mikronów pierwotniaki można niemal zobaczyć gołym okiem. Jest ich około 10 milionów w 1 mililitrze płynu żwacza. Rozkładają bakterie, skrobię i włókno.

• Bakterie są 100 razy mniejsze od pierwotniaków. W jednym mililitrze płynu żwacza będzie ich jednak więcej, bo prawie 100 miliardów. Trawią cukry proste, skrobię, włókno a także części białkowe paszy.

• Grzyby są najmniej licznymi mikroorganizmami w żwaczu. W jednym mililitrze płynu jest ich około 10 tysięcy. Chociaż nie jest ich wiele, produkowane przez nie enzymy celulolityczne pomagają rozkładać cukry złożone w trawie i sianie, dzięki czemu pasza jest lepiej trawiona.

Razem mikroorganizmy żwacza produkują lotne kwasy tłuszczowe – octowy, masłowy i propionowy, które służą krowie jako źródło energii. Są używane do wzrostu, reprodukcji i produkcji mleka, co sprawia, że ich producenci są bardzo istotni dla każdego żywieniowca.

Środowisko żwacza nigdy nie jest do końca stabilne. Wahania pH pojawiają się zawsze, jednak należy te wahania utrzymać na jak najniższym poziomie. Mikroorganizmy szczególnie nie lubią nagłych zmian.

Poziom pH naturalnie spada po każdym posiłku i wzrasta ponownie po długim przeżuwaniu. Jest wiele teorii, co do tego, ile powinno wynosić idealne pH żwacza, ale na pewno nie powinno spadać poniżej 5,9. Niska jakość paszy, nagłe zmiany dawki pokarmowej i stres mogą obniżyć pH, wpływając na pracę mieszkańców żwacza.

Mikroorganizmy produkują gazy. W niestabilnym środowisku żwacza mogą produkować ich o wiele więcej, co prowadzi do nadmiaru gazów i wzdęć. 

W żwaczu żyją producenci i konsumenci kwasu mlekowego. Gdy bakterie wypadną ze swojego rytmu pracy poprzez wahania w pH płynu żwacza, może pojawić się subkliniczna kwasica (SARA). Wtedy kwas mlekowy jest produkowany w większej ilości, niż jest rozkładany. Jeśli pH żwacza obniży się do 5,4 lub bardziej, część mikroorganizmów może obumrzeć.
Inne będą produkować jeszcze więcej kwasu mlekowego, który paraliżuje mięśnie krowy. W ten sposób nie tylko powoli umierają mieszkańcy żwacza, ale i ich gospodarz.

Jeśli uda się utrzymać stabilne środowisko w żwaczu, mikroorganizmy pozostaną aktywne i w pełni sił. Dzięki temu krowie nie zabraknie substancji odżywczych. Odpowiedź na pytanie, jak zapewnić aktywność mikroorganizmów jest prosta. To konsekwentne żywienie. Konsekwentne, niezawodne, stabilne i dobrze przemyślane żywienie pozwoli mikroorganizmom trwać w rozkwicie.

Współpraca mikroorganizmów i bydła to niemal idealna symbioza. Jedno nie może żyć bez drugiego. Optymalne zdrowie żwacza to wysoka produkcyjność krowy. Dlatego układając dawkę żywieniową czy polegając na specjalistach musimy pamiętać, kogo naprawdę żywimy.