Tempo wzrostu produkcji żywności na mieszkańca przewyższa obecnie światowy popyt. Niestety, produkcja ta w ujęciu globalnym nie jest równomiernie rozłożona pomiędzy regionami. Ponadto znaczne ilości produktów rolnych są nadal tracone lub marnowane w łańcuchu dostaw. Właśnie ograniczenie strat i marnotrawstwa jest wskazywane jako jeden z najważniejszych elementów, mogących zwiększyć zrównoważony charakter produkcji żywności.
Żywności może zacząć brakować
Stosunek zapasów do konsumpcji jest wskaźnikiem globalnej odporności na niedobory żywności i stabilność cen. Jednak tempo wzrostu plonów zbóż od 2010 r. rośnie dużo wolniej niż w poprzednich okresach. Obecnie dotrzymuje jeszcze kroku wzrostowi światowego popytu, ale szybko może to ulec zmianie.
Jednym z głównych zagrożeń dla zbóż (i nie tylko) jest zmienność klimatu oraz jego wpływ na tempo wzrostu roślin w różnych regionach świata. Klimat, szkodniki i choroby powodujące straty, nieefektywne wykorzystanie środków produkcji i niedoinwestowanie mogą utrudniać utrzymanie plonów na wymaganym obecnie poziomie.
Dowody naukowe wskazują, że co roku z powodu chorób roślin i szkodników traci się od 20% do 40% światowej produkcji roślinnej. Rolnictwo i zmiany klimatyczne są ze sobą wewnętrznie powiązane w różnych aspektach. Zmiany klimatyczne są główną przyczyną stresów biotycznych i abiotycznych, które niekorzystnie wpływają na rolnictwo. Przykładowo zmiany w rocznych opadach deszczu, średnia temperatura, fale upałów skorelowane są ze zmianami nasilenia występowania chorób czy szkodników.
Jako grupę patogenów o ogromnym znaczeniu dla bezpieczeństwa żywnościowego w odniesieniu do zbóż, na jaką wskazuje się ostatnio, są sprawcy rdzy. To nie pierwszy raz, kiedy patogeny z tej grupy decydują o ilości i jakości plonu. Epidemie rdzy źdźbłowej czy rdzy brunatnej datowane są na lata 1919, 1935, 1954, 1985 czy 1993. O ich wstąpieniach w dużej mierze decydował klimat. Zostały zatrzymane dzięki postępowi hodowlanemu, ale zagrożenie to powraca jak bumerang.
Nie możemy zapominać o globalnej zmianie poziomu CO2 w atmosferze oraz wahaniach poziomu morza. Zmiana reżimu przebiegu temperatury dla Polski po 1988 r. ujawnia się jako ograniczenie zakresu zmienności międzyrocznej. Wzrost średniej rocznej temperatury z +7,48°C w latach 1951–1988 do +8,6°C w latach 1988–2018 i pojawienie się po roku 1988 statystycznie istotnego trendu równego +0,032°C/rok, wskazują na to, że cały przyrost temperatury rocznej w latach 1951–2018 jest skutkiem wzrostu temperatury, jaki nastąpił po roku 1988. Podobną zmianę reżimu temperatury, jak temperatura roczna przypadającą na lata 1987–1989 wykazuje przebieg średniej obszarowej temperatury wiosny (marzec – maj) oraz dwóch najcieplejszych miesięcy roku – średniej obszarowej temperatury lipca i sierpnia. Każdy z nas zmiany te odczuwa na własnej skórze, dlatego rolnictwo przyjazne dla klimatu to jedyny sposób na zmniejszenie negatywnego wpływu zmian klimatycznych na adaptację upraw, zanim zaczną one drastycznie wpływać na światową produkcję roślinną.
To wszystko zostanie szczegółowo omówione podczas VIII Forum Rolników i Agrobiznesu, na które już dziś serdecznie zapraszamy. Jeszcze można się zapisać i wziąć udział!
