Janusz Wojciechowski, komisarz ds. rolnictwa podał dane z ankiety, którą przeprowadzono w 24 państwach UE, z której wynika, że 83% wszystkich rolników w UE doświadczyło wzrostu kosztów produkcji, ale tylko jedynie 12% udało się znacząco podnieść ceny sprzedaży. Rolnicy w UE zmagają się obecnie z wieloma problemami, które wpływają na opłacalność produkcji. Wielu z nich aby utrzymać ciągłość finansową jest zmuszonych do korzystania z kredytów, których warunki nie są zbyt korzystne.
Janusz Wojciechowski twierdzi, że w nadchodzących latach rolnicy będą musieli stawić czoła jeszcze większym wyzwaniom środowiskowym i klimatycznym, na co należy przygotować odpowiedni budżet, tak aby nie pozostali z tym sami.
- W szczególności nasze małe gospodarstwa rodzinne i młodzi rolnicy potrzebują wsparcia, aby zachować rentowność, poprawić swoją produktywność w sposób zrównoważony i zapewnić im sprawiedliwe wynagrodzenie w łańcuchu wartości. Aby wesprzeć wszystkich naszych rolników, teraz i w przyszłości, potrzebne będzie znaczne finansowanie – powiedział komisarz ds. rolnictwa i dodał, że rolnicy potrzebują łatwo dostępnego finansowania na dobrych warunkach.
Luka finansowa rolnictwa w UE rośnie
- Nasze badanie gospodarstw rolnych pokazuje, że całkowita luka w finansowaniu rolnictwa w UE znacznie wzrosła i wynosi obecnie 62 miliardy euro. Prawie się podwoiła w porównaniu do „średniego” poziomu luki w 2017 r., który wynosił 33 mld euro. Widzimy, że pięć naszych największych państw członkowskich – Rumunia, Włochy, Polska, Francja i Hiszpania – odpowiada za prawie dwie trzecie z tej 62 miliardów różnicy – wymieniał Wojciechowski.
Małe gospodarstwa i młodzi rolnicy nie dostają kredytów
Najgorsza sytuacja dotyczy małych gospodarstw, które mają problemy z uzyskaniem kredytu, na nich przypada 38 miliardów euro całkowitej luki budżetowej oraz młodych rolników - 14,2 mld euro.
- Co więcej, z naszej ankiety wynika, że 37% wszystkich odrzuconych kredytów dla gospodarstw rolnych w kraju wynika z ograniczeń polityki banków, czyli niechęci banków do rozszerzania wsparcia dla rolnictwa. W przypadku młodych rolników ponad 50% wszystkich wniosków zostało odrzuconych ze względu na ograniczenia polityki banków. Brak historii kredytowej pozostaje istotną przeszkodą dla młodych rolników i stanowi 36% odrzuconych spraw – mówił komisarz. Lepiej wygląda sytuacja odnośnie sektora przetwórstwa, ale wskazuje to na nierówne traktowanie sektora rolnego przez organizacje finansowe.
Potrzeby rosną, a budżet za mały
Janusz Wojciechowski zaznaczył, że łatwo zaobserwować, że potrzeby finansowe rolników rosną, a banki nie zaspokajają tych potrzeb, co niestety może prowadzić do ograniczeń w rozwoju.
- Zabezpieczenie finansów pozostaje ogromnym wyzwaniem, a jeśli bezpieczeństwo finansowe naszych rolników jest zagrożone, stawką jest bezpieczeństwo żywnościowe społeczeństwa. Aby rozwiązać ten problem i zamknąć lukę w finansowaniu, musimy połączyć wysiłki i zasoby naszego sektora publicznego i prywatnego – powiedział komisarz.
W nowej WPR tylko około 350 tys. nowych młodych rolników w UE może liczyć na wsparcie w kwocie 8,5 miliarda euro. Te pieniądze mają być przeznaczone na zakładanie gospodarstw rolnych, uzupełnianie płatności bezpośrednich i wspieranie inwestycji. Małe gospodarstwa w cały okresie programowania otrzymają tylko 4 mld euro (płatności redystrybucyjne).
Janusz Wojciechowski dodał, że tylko około 400 tys. gospodarstw rolnych w całej UE skorzysta ze wsparcia inwestycyjnego w ramach filaru WPR dotyczącego rozwoju obszarów wiejskich, ukierunkowanego głównie na inwestycje produkcyjne w gospodarstwach rolnych. Komisarz zaznaczył, że w nadchodzących latach KE musi zadbać o wystarczające środki finansowe, aby sprostać wyzwaniom środowiskowym, ale również zabezpieczyć większe środki na rezerwę kryzysową.
Instrumenty finansowe WPR
W okresie WPR 2014–2022 funkcjonują 32 instrumenty finansowe, które mogą obowiązywać do 2025 r. W ramach tych instrumentów finansowych przeznaczono ok. 1 mld euro na pożyczki, których udzielono 13 tys. gospodarstwom rolnym i przedsiębiorstwom. Janusz Wojciechowski zaapelował do państw członkowskich, aby korzystały z możliwości jakie daje WPR m.in.: ustanowienia preferencyjnych stawek i warunków np. dla młodych rolników; pomocy przy zakupie ziemi, wspierania samodzielnego zarządzania kapitałem obrotowym i ryzykiem, na przykład dla młodych rolników doświadczających trudności w produkcji.
Rośnie liczba zadłużonych rolników
Janusz Wojciechowski podał, że w latach 2010–2021 udział rolników zadłużonych wzrósł z 27% do 35%, a 80% tego zadłużenia przypada na kredyty komercyjne. Przyczyną jest zbyt mała liczba banków, która specjalizuje się w finansowaniu rolnictwa. Według komisarza, właśnie instrumenty finansowe WPR mogą pomóc naprawić tę niekorzystną sytuację, dodał że w 2022 r. około 29% wszystkich kredytów na gospodarstwa rolne w UE było powiązanych ze wsparciem WPR, reszta dotyczy kredytów komercyjnych. Banki, które biorą udział w unijnych projektach czują się znacznie pewniej, jeśli część ryzyka staje po stronie budżetu UE.
Rolnicy mogą wówczas skorzystać m.in. z kredytów
- po obniżonych stopach procentowych,
- z dłuższymi terminami zapadalności,
- przy znacznie niższych wymaganiach dotyczących zabezpieczeń, któremu towarzyszy wsparcie kapitału obrotowego.
The CAP can support financial instruments such as loans and guarantees, enabling MS to offer their farmers easier access to finance:
/4 — Janusz Wojciechowski (@jwojc) October 12, 2023
▪️at reduced interest rates,
▪️with longer maturities,
▪️with much lower collateral requirements,
▪️and accompanied by working capital support.
- Musimy zbudować nowe środowisko finansowe, aby sprostać obecnym potrzebom i przyszłym wyzwaniom stojącym przed naszymi rolnikami. Aby tak się stało, potrzebujemy wszystkich – Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego; naszych państw członkowskich i naszych banków prywatnych. Musimy wykorzystać wszystkie dostępne nam narzędzia: musimy zapewnić zdecydowaną interwencję w naszych planach strategicznych WPR, potrzebujemy dobrze zaprojektowanych instrumentów finansowych. Musimy także pozyskać więcej środków prywatnych dla tego sektora – dodał Wojciechowski.
„Nadszedł czas, aby banki otworzyły drzwi przed rolnikami.
Nadszedł czas, aby państwa członkowskie otworzyły nowe możliwości poprzez interwencje WPR i instrumenty finansowe;
Nadszedł czas, abyśmy wszyscy razem zamknęli lukę w finansowaniu europejskiego rolnictwa.” – powiedział Janusz Wojciechowski na koniec przemówienia.
Fot. Envato Elements
