Kalkulator opłacalności ziemniaka skrobiowego umożliwi określenie poziomu inwestowania. Zajrzyj do ramki poniżej i zacznij wprowadzać swoje dane. Pod ramką instrukcja i wyjaśnienia ewentualnych zawiłości ekonomicznych.
Instrukcja wypełniania
Część przychodów
Narzędzie umożliwia obliczanie kosztów jednostkowych lub na całą powierzchnię uprawy. Jeśli chcemy robić to na całą plantację wystarczy w pole „Powierzchnia uprawy:” wpisać zamiast widniejącej tam jedynki – powierzchnię, dla której planujemy obliczenia. Dalsze dane wprowadzamy zwykle na 1 hektar, ponieważ tak łatwiej określać przychody i koszty.
Na początek musimy określić zakładany plon. To oczywiście najtrudniejsze, bo nieprzewidziane warunki mogą zniszczyć nasze plany. Jednak od czegoś trzeba wyjść. Uwaga – plon wpisujemy w dt/ha! Dodatkowo z zakładanego plonu możemy wydzielić część kontraktową, np. w przypadku, gdy spodziewamy się, że urodzi się więcej, a umowa nie pozwala na zwiększenie. Plon pozakontraktowy wyliczy się automatycznie.
W ziemniaku skrobiowym trzeba też podać referencyjną zawartość skrobi, np. 19% (pole „Zawartość skrobi w umowie:”). Jest to istotne do obliczenia ewentualnej dopłaty za transport.
Dalej podajemy cenę z umowy za ziemniaka kontraktowego (w zł/dt) oraz cenę ziemniaka pokontraktowego (jeżeli ją znamy).
System sam obliczy dochód ze sprzedaży ziemniaków. Jednak to nie koniec dochodów jakie może przynieść ziemniak kontraktowy. Jest jeszcze szereg dopłat – od producenta skrobi, przez rzędowe, aż unijne. Aby w nie wejść trzeba rozwiną części z dopłatami.
Dopłaty przetwórcy to:
- Dopłata za transport – tutaj są dwie opcje w zależności od firmy – albo dopłata do masy ziemniaka, albo dopłata do referencyjnej ilości skrobi. Należy najpierw wybrać, który to typ dopłaty, a następnie podać stawę tej dopłaty w zł/dt – niezależnie czy jest to dopłata za ziemniaki czy za skrobię.
- Są jeszcze dopłaty za wczesną lub późną dostawę, których stawki wpisujemy w odpowiednie pola. Ponieważ nie wszystkie ziemniaki mogą być w ramach wczesnej lub późnej dostawy, to należy określić ich ilości w tych kategoriach (w dt).
Dalej mamy dopłaty rządowe i unijne. Pierwsza jest dopłata do ziemniaków skrobiowych (za ubiegły sezon było to 1580,89 zł/ha). Są jeszcze opłaty bezpośrednie – jak podstawowe wsparcie dochodów itp. Kwoty tych dopłat są domyślnie wpisane za ubiegły sezon (2024 r.) i wystarczy tylko kliknąć znak + aby dodać je do kalkulacji. Jeżeli dopłaty będą miały z czasem inne kwoty, to przed kliknięciem znaku plus, należy wpisać właściwą stawkę dopłaty (do sprawdzenia na stronie ministerstwa).
Podobnie jest z dopłatami z ekoschematów – są one domyślnie podane za ubiegły sezon i te, z których korzystamy wystarczy zaakceptować plusem lub jeśli stawka się zmieni wpisać aktualną i także zaakceptować. Są tam uwzględnione wykluczenia eksochematów obowiązujące w sezonach 2023-2024 i nie klikniemy dwóch wzajemnie wykluczających się.
Po wpisaniu i wybraniu powyższych danych pojawi się kwota przychodów na wpisaną powierzchnię uprawy. Dla ułatwienia wypełnione części można zwijać i rozwijać, a wpisane dane nie znikną. Teraz przechodzimy do kosztów.
Koszty uprawy ziemniaka
Zaczynamy od badania gleby. To może niewielki koszt, ale jego uwzględnienie przypomni o tym obowiązku. Co ważne badanie gleby obejmuje całe zmianowanie i koszty takie wpisujemy nawet gdy próbki były analizowane np. 3 lata temu.
Po rozwinięciu części „BADANIE GLEBY” pojawią się pola z ceną badania (do tego dodajemy koszt pobrania, jeśli pobiera podmiot zewnętrzny), co ile lat badamy (np. na azot co roku, zatem wpisujemy 1, na NPMg i pH, co np. 4 lata i wpisujemy 4), oraz liczbę próbek na 1 ha. Tutaj uwaga – jeśli pobieramy jedną próbkę z dwóch hektarów, to wpisujemy 0,5, a jeśli jedną z trzech to wpisujemy 0,33.
Bezpośrednio pod ziemniaka zwykle się nie wapnuje. Ale wapno w płodozmianie powinno być stosowane. Jego koszt rozkłada się zatem na ziemniaka. Aby obliczyć ten koszt wpisujemy cenę 1 tony wapna, kosz rozsiewu, np. 50-120 zł/ha (w zależności od sprzętu i jego wydajności), koszt załadunku jednej tony wapna, np. 2-15 zł/t, zastosowaną dawkę wapna (w t/ha) oraz częstotliwość stosowania, np. co 4 lata. Po wpisaniu danych i ich skontrolowaniu należy kliknąć przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
Podobnie jak z wapnem postępujemy z międzyplonem, z tym, że tutaj podajemy cenę nasion (ceny z zależności od składu są bardzo rozbieżne ceny, od kilkunastu do ponad 300 zł/ha), koszt siewnika (np. rzutowy to 20-50 zł/ha, rzędowy do 80-150 zł/ha, dawkę nasion (ta znowu rozbieżna i zależy od składu gatunkowego – od kilku kg/ha drobnonasiennych, do nawet 250 kg/ha z np. bobikiem). Trzeba też podać, ile lat oddziaływania ma dany międzyplon (co ile lat go siejemy). Uwaga – międzyplon zasiany pod inną uprawę niż ziemniak, też należy uwzględnić kosztach. Po wpisaniu danych i ich skontrolowaniu należy kliknąć przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
W analogiczny sposób postępujemy z nawozami naturalnymi. Jeśli mamy obornik czy gnojowicę z zewnątrz, to wiemy, ile ona nas kosztuje za jedną tonę czy metr sześcienny. Gorzej z nawozem własnym. Tutaj można policzyć koszt wg składu (NPK) i porównać go z cenami czystego składnika w nawozach mineralnych. Obecnie (luty 2025 r.) wg NPK przy składzie przeciętnego obornika mieszanego, to ok. 65 zł/t. Jednak należy doliczyć jeszcze 20% na pozostałe składniki i działanie próchnicotwórcze obornika, czyli wychodzi ok. 80 zł/t.
Obecnie przeciętny koszt rozrzucenia obornika to wydatek 80-100 zł/ha, załadunek to 5-12 zł/t. Trzeba wpisać jeszcze dawkę oraz częstotliwość stosowania nawozów. Po wpisaniu danych i ich skontrolowaniu należy kliknąć przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
Uprawa jesienią
Przechodzimy do zabiegów uprawowych i zaczynamy o jesieni. Uprawa po przedplonie, czyli dawniej podorywka, obecnie najczęściej jakiś sposób wzruszenia lub zerwania ścierniska wchodzi w koszty nowej uprawy, czyli w tym przypadku ziemniaka. W zależności od narzędzia, jest to 80-140 zł/ha. Po wpisaniu danych akceptujemy je przyciskiem ze znakiem +.
Jeżeli zasialiśmy międzyplon i chcemy go jesienią zmulczować, to podajemy koszt tego zabiegu. W zależności od maszyny jest to 80-120 zł/ha, a nawet więcej. Po wpisaniu danych akceptujemy je przyciskiem ze znakiem +.
Koszt uprawy głębokiej (np. orki) to znacznie większy wydatek. Trudno go wykonać przy obecnych realiach za mniej niż 200 zł/ha, a często jest to nawet 350 zł/ha jeśli dochodzi głęboszowanie. Po wpisaniu danych akceptujemy je przyciskiem ze znakiem +.
Czasem jeszcze jesienią, a najczęściej wiosną trzeba zastosować na chwasty lub międzyplon glifosat. Podajemy tutaj koszt środka z glifosatem (zł/l), jego dawkę oraz nie zapominajmy o adiuwancie lub siarczanie amonu dodawanym do glifosatu. Po wpisaniu danych i ich skontrolowaniu należy kliknąć przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
Materiał sadzeniakowy
Koszty sadzeniaków uwzględniają kwalifikowany materiał i/lub własny w ramach odstępstwa rolnego. Aby obliczyć koszty wpisujemy dawki sadzeniaków (t/ha), ceny (w zł/t – odrębnie sadzeniaka kwalifikowanego, a w inne pole własnego). Przykładowo włąsne sadzeniaki podajemy w cenie za jaki mogliśmy sprzedać bulwy plus np. 20% za przechowanie plus opłata za odstępstwo rolne.
Trzeba też określić, ile procent stanowią ziemniaki kwalifikowane. Jeżeli korzystamy tylko z takich to wpisujemy w pole „Udział sadzeniaków kwalifikowanych:” 100, a jeśli mamy tylko własne to wpisujemy tam 0. Nie trzeba podawać kosztów sadzeniaków, z których nie korzystamy. Każdy z typów sadzeniaka po wpisaniu danych zatwierdzamy poprzez kliknięcie w przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
Koszt zbierania kamieni
W uprawie ziemniaków jadalnych często konieczne jest zbieranie kamieni. Choć w skrobiowym nie każdy to robi mechanicznie, to jeśli czynność jest wykonana warto ją dodać. Ostatnie ceny usługowego zbierania kamieni to ok. 750 zł/godz., a wydajność tego to niecały hektar na godzinę. Po wpisaniu danych i ich skontrolowaniu należy kliknąć przycisk ze znakiem + aby zaakceptować je w kalkulacji. Znak plus zmieni kolor na ciemniejszy.
Wiosna w pełni!
Zabiegi wiosenne mogą być różne w zależności od technologii. W kalkulacji ujęto różne i nie wszystkie trzeba wpisywać i akceptować. Obecnie przeciętne koszty poszczególnych zabiegów mogą wynosić:
- płytka uprawa: 90-120 zl/ha
- uprawa przed sadzeniem: 100-150 zł/ha
- sadzenie: 220-320 zł/ha
- obsypywanie: 70-90 zł/ha
- formowanie redlin: 80-120 zł/ha
- opielanie mechaniczne: 70-100 zł/ha
- korekta redlin: 80-120 zł/ha.
Po wpisaniu odpowiednich danych akceptujemy je przyciskiem ze znakiem +.
Nawozy
W nawozach mamy dwie części – nawozy mineralne stałe oraz dolistne. Koszt tych pierwszych wyrażamy zwykle w zł/t, a dawkujemy w kg/ha. I tak też przygotowana jest kalkulacja. Poza tym nawozy możemy swobodnie rozbudowywać (przycisk „Kliknij i dodaj kolejny”), dodając kolejne produkty, dlatego jest pole nazwa, aby wpisać co poprzednio uwzględniliśmy. Można je też usuwać za pomocą przycisku z symbolem minusa. Nawozy automatycznie dodają się do sumy kosztów.
Oprócz samych nawozów, trzeba uwzględnić, ile razy są rozsiekane i ile kosztuje zabieg rozsiewania. Koszt tego w zależności od sprzętu i wydajności to obecnie 40-80 zł/ha, a częstotliwość rozwiewania to sprawa indywidualna.
Nawozy dolistnie kupujemy w litrach lub kilogramach i w tych jednostkach na hektar je stosujemy. Dlatego tak jest przygotowana kalkulacja. Nawozy dolistnie można tez rozbudowywać poprzez kliknięcie w przycisk „Kliknij i dodaj kolejny” lub odejmować klikając przycisk z symbolem minusa. Nawozy dolistnie automatycznie dodają się do sumy kosztów.
Ochrona roślin i biostymulacja
Podobnie jest z środkami ochrony roślin i adiuwantami oraz dalej z biopreparatami – możemy swobodnie dodawać kolejne preparaty i trzeba pamiętać o podaniu dawki. Środki ochrony roślin, adiuwanty i biopreparaty kupujemy zwykle w litrach lub kilogramach i w takich to jednostkach stosujemy je na 1 hektar. Preparaty te po wpisaniu danych do kalkulacji automatycznie dodają się do sumy kosztów.
Środki ochrony roślin i adiuwanty podajemy metodą opryskiwania. Ponieważ często są to mieszaniny zbiornikowe to trzeba oddzielnie określić, ile to będzie zabiegów, aby wyliczyć koszt opryskiwania. Dla biopreparatów jest oddzielne pole z zabiegami, ponieważ często są to oddzielne opryskiwania. Jeżeli jednak biopreparat jest stosowany w ramach mieszaniny z nawozami lub środkami ochrony roślin, to nie trzeba wpisywać tutaj danych.
Nawadnianie
Koszty nawadniania (rzadko kto z ziemniakami skrobiowymi to robi, ale koszt taki trzeba uwzględnić) wylicza się w oparciu o koszt paliwa lub prądu na godzinę nawadniania, czas nawadniania jednego hektara, koszt wody, oraz dawkę wody. Nawadnianie można rozbudowywać o kolejne te zabiegi ponieważ każdy z nich może obejmować inny czas i dawkę wody.
Zbiór
Zbiór określa się w oparciu o koszt kombajnu, np. 300-350 zł/godz., czas jego pracy na jednym hektarze, ewentualnych pracowników, koszty transportu wewnętrznego oraz całkowity koszt odwiezienia do firmy (kalkulacja uwzględnia dopłatę, zatem trzeba określić, ile nas to kosztuje).
Na koniec dodajemy koszty administracyjne związane z zarządzeniem jak podatek, ubezpieczenie czy czynsz dzierżawny. Każdy z tych elementów po wpisaniu kwoty trzeba zatwierdzić przyciskiem ze znakiem +.
Wyniki
Po wpisaniu wszystkich kosztów i wyżej przychodów kalkulacja wylicza nam czy na ziemniaku zarobimy (dodania nadwyżka bezpośrednia), czy stracimy (ujemna kwota).
tcz
