Choroby zakaźne u zwierząt gospodarskich: które są objęte zwalczaniem i monitoringiem? Co kontroluje Inspekcja Weterynarii?

Sejmowa komisja rolnictwa wysłuchała informacji MRiRW na temat zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Jaki jest stan chorób zakaźnych w Polsce?

Polska złożyła do Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt wniosek o odzyskanie statusu kraju wolnego od wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI). Ale to nie jedyny front walki z chorobami zakaźnymi zwierząt. W kraju obowiązkowemu zwalczania podlega 37 chorób.

Jakie choroby IW zwalcza z urzędu?

Działania w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt na terytorium Polski realizuje Inspekcja Weterynaryjna (IW) w oparciu o obowiązujące przepisy unijne i krajowe. Łącznie na terytorium RP obowiązkowi zwalczania podlega 37 chorób zakaźnych zwierząt, a obowiązkowi rejestracji – 48 takich chorób.

Na terytorium kraju w celu oceny stanu epizootycznego oraz zapewnienia zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt organy IW prowadzą badania kontrolne zakażeń zwierząt.

Badaniami kontrolnymi objęte są następujące choroby zakaźne zwierząt:

klasyczny pomór świń,
choroba pęcherzykowa świń,
choroba Aujeszkyego u świń,
pryszczyca,
przenośne gąbczaste encefalopatie przeżuwaczy (TSE),
choroba niebieskiego języka,
gruźlica bydła
bruceloza bydła,
enzootyczna białaczka bydła,
gorączka Q,
zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła/otręt bydła (IBR/IPV),
bruceloza kóz i owiec,
grypa ptaków,
zakażenie SARS-CoV-2 u norek,
wścieklizna u lisów wolno żyjących,
rzekomy pomór drobiu.

Monitorowaniu i zwalczaniu podlega także:

afrykański pomór świń – ASF,
grypa ptaków – HPAI,
gąbczasta enecefalopatia bydła – BSE,
salomonella,
wścieklizna,
choroba Aujeszkiego.

Trwa walka z ASF

Rolnikom w ostatnim czasie najbardziej daje się we znaki wirus afrykańskiego pomoru świń. W 2023 r. w ramach realizacji programu zwalczania zbadano:

115 709 świń w 7396 gospodarstwach,
139 829 dzików, w tym 10 566 znalezionych martwych lub odstrzelonych z objawami wskazującymi na ASF (monitoring bierny) oraz 129 263 odstrzelonych bez objawów chorobowych (monitoring czynny).

W okresie od 1 stycznia 2024 r. do 29 marca 2024 r.:

nie stwierdzono ognisk ASF u świń,
stwierdzono 507 ognisk ASF u dzików w 11 województwach, z czego najwięcej (179 ognisk) w województwie zachodniopomorskim.

Program zwalczania grypy ptaków

W 2023 r.:

w ramach nadzoru biernego zbadano próbki u drobiu w 128 gospodarstwach. W 68 przypadkach wykryto obecność materiału genetycznego wirusa HPAI – wyznaczono ogniska grypy ptaków,
w ramach nadzoru czynnego u drobiu wykonano 6 788 badań PCR oraz 21 260 badań serologicznych z użyciem testu hamowania hemaglutynacji (HI) z wykorzystaniem antygenów H5 i H7 wirusa grypy ptaków,
w ramach nadzoru biernego u dzikich ptaków przebadano 1003 sztuki, z czego w próbkach pobranych od 649 ptaków stwierdzono obecność materiału genetycznego wirusa HPAI. Wyznaczono 141 ognisk grypy ptaków.

Ostatnie ognisko HPAI stwierdzono na terenie powiatu iławskiego w województwie warmińsko – mazurskim 2 marca 2024 r.

Główny Lekarz Weterynarii poinformował o złożeniu do Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (WOAH) deklaracji o odzyskaniu statusu kraju wolnego od wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu z dniem 5 kwietnia 2024 roku. Złożenie deklaracji wynika z zakończenia procedur likwidacji ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu stwierdzonych na terytorium RP w okresie od 7 grudnia 2023 r. do 2 marca 2024 r.

Złożenie deklaracji wynika z zakończenia procedur likwidacji ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu stwierdzonych na terytorium RP w okresie od 7 grudnia 2023 r. do 2 marca 2024 r.

Program zwalczania gąbczastej encefalopatii bydła

W związku z uzyskaniem w 2017 r. przez Polskę statusu kraju o znikomym ryzyku wystąpienia BSE oraz ostatnim przypadkiem wystąpienia w Polsce choroby w postaci klasycznego BSE w 2013 r., aktualnie realizacja programu opiera się w głównej mierze na prowadzeniu monitoringu czynnego wśród bydła z grupy ryzyka oraz monitoringu biernego. Prowadzone działania monitoringowe zwiększają prawdopodobieństwo wykrycia choroby i wdrożenia skutecznego systemu reagowania i zwalczania.

Łącznie w latach 2002-2019 wykryto w Polsce 76 przypadków BSE. Ostatni przypadek klasycznego BSE wykryto w 2013 r., natomiast w 2019 r. wykryto atypową formę BSE (bez wpływu na status kraju w odniesieniu do BSE). Od 2019 r. nie odnotowano żadnego przypadku tej choroby.