27 maja br. w Brukseli pod hasłem „Godziwy dochód dla rolników TERAZ!” protestowali europejscy producenci mleka, którzy przedstawili swoje żądania Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, a także innym stowarzyszeniom rolniczym. Europejska Rada ds. Mleka (EMB), która była głównym organizatorem strajku, zrzesza europejskich producentów mleka z ponad 15 krajów. Protest zorganizowano tuż przed Światowym Dniem Mleka i przed wyborami europejskimi. Protestujący przyszli z dużymi posągami krów w barwach narodowych – Faironikas lub Justines, które symbolizują różnorodność i jedność ruchu.
- Od miesięcy jesteśmy świadkami protestów rolników w całej Europie. To jasne: system rolny musi zostać zreformowany – mówi Kjartan Poulsen, prezes EMB. Jak podkreśla, obecne dyskusje na temat rozwiązań kryzysu w rolnictwie nie wskazują jednoznacznie, w jakim kierunku muszą podążać zmiany.
- Sprawiedliwy sektor rolniczy, godziwy dochód – to musi być cel reform. Nie wystarczy już omijać problemów – trzeba dotrzeć do źródła problemu i wprowadzić realne zmiany – dodał Duńczyk.
– Jeśli spojrzeć na dochody rolników, widać, że przez lata nie otrzymaliśmy nawet 50 procent średniego dochodu UE. Tak naprawdę w 2016 r. odsetek ten wynosił poniżej 40 proc., a dopiero w 2021 r. po raz pierwszy osiągnęliśmy poziom 50 proc. – mówił z kolei Elmar Hannen, wiceprezes EMB Hannen.
Katastrofa dla rolniczych rodzin
Podkreślił, że obecna sytuacja na rynku mleka to nie tylko poważny brak równowagi, ale także katastrofa dla rolników i ich rodzin, a także dla europejskiego bezpieczeństwa żywnościowego. Dodał, że nadchodzące wybory europejskie są kolejną szansą na zaprowadzenie w końcu sprawiedliwości społecznej, tym bardziej, że producenci masowo rezygnują z produkcji mleka. Młodzi ludzie zniechęcają się brakiem perspektyw i nie widzą możliwości wejścia do sektora produkcji rolnej.
- Dlatego my w EMB pilnie żądamy warunków umożliwiających utrzymanie produkcji i umożliwienie nowym podmiotom wejścia na rynek. Decydenci muszą stworzyć ramy dla godziwych dochodów w całym łańcuchu wartości, tak aby ceny dla producentów pokrywające koszty wreszcie stały się rzeczywistością. W przeciwnym razie wszyscy stracą – producenci i nasza zbiorowa zdolność do wyprodukowania wystarczającej ilości żywności w UE – mówi Hannen. Ceny pokrywające koszty są również istotnym warunkiem wstępnym skutecznych działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu.
Uczciwość w sektorze mleczarskim
Boris Gondouin z Francji, Członek Komitetu Wykonawczego EMB uważa, że produkcja żywności i zrównoważony rozwój oraz sprawiedliwość społeczna mogą iść w parze.
- W ostatnich latach członkowie EMB na wiele sposobów nawoływali do większej uczciwości w sektorze – czy to poprzez swoją działalność polityczną, proponowanie modeli zgodnych z rzeczywistością i promowanie kalkulacji kosztów, czy nawet poprzez projekty takie jak Fair Milk, które zostały wdrożone w wielu krajach. Wiemy, że sprawiedliwość jest możliwa i wzywamy do zaangażowania się w nią w całej Europie. Apelujemy do Komisji Europejskiej, Parlamentu i Rady, a także wszystkich innych stowarzyszeń, które podnoszą flagę reprezentowania rolników. Jeśli twierdzisz, że reprezentujesz rolników, musisz zrobić wszystko, co w Twojej mocy, aby bronić ich kluczowych interesów! - podkreślił Gondouin.
Godziwy dochód dla rolników TERAZ!
Według przedstawicieli EMB należy natychmiast wdrożyć następujące reformy:
1. Ogólnounijne rozporządzenie zabraniające stosowania cen niezakrywających kosztów produkcji. Dlaczego?
Coś, co jest rzeczą oczywistą w innych sektorach – że koszty są przenoszone i odzwierciedlane w cenach – nie ma miejsca w wielu częściach sektora rolnego. Niewidzialna ręka rynku bardzo wyraźnie i wyraźnie spycha ceny poniżej poziomu kosztów. Rozporządzenie UE zakazujące tego niedoboru doprowadziłoby do stabilizacji sytuacji dochodowej, a tym samym struktur produkcyjnych w całej UE.
2. Należy włączyć odpowiednie instrumenty kryzysowe do systemu rolnego UE. Obejmuje to funkcjonujący mechanizm wczesnego ostrzegania, zbudowany w oparciu o prawidłowe wskaźniki odzwierciedlające rzeczywiste koszty produkcji, w tym odpowiedni dochód producenta, w ramach którego automatycznie uruchamiane są takie środki, jak dobrowolne ograniczenie produkcji/ Program odpowiedzialności rynkowej . Dlaczego?
Na przykład na rynku mleczarskim w ostatnich latach każdy kryzys następował po poprzednim. Nadprodukcja prowadziła do załamania cen i za każdym razem wypychała wielu producentów z rynku. Kryzysów tych można uniknąć lub złagodzić, jeśli w odpowiednim czasie uruchomi się odpowiedni mechanizm i coś w rodzaju programu redukcji wolumenu przeciwdziała nadprodukcji. To działa, co zostało udowodnione poprzez jego wdrożenie w latach 2016/2017 w UE .
3. Szczegółowe klauzule umowne UE dotyczące m.in. ilości i cen pokrywających koszty przed dostawami mleka. Musi to dotyczyć wszystkich uczestników rynku, w tym spółdzielni.
Dlaczego?
Pozycja rynkowa producentów może się poprawić jedynie wówczas, gdy w umowach znajdą się odpowiednie klauzule. Nierówny rozkład w łańcuchu wartości jest wynikiem braku równowagi w sile rynkowej pomiędzy różnymi zainteresowanymi stronami. Chociaż przetwórcy i handlowcy mogą zapewnić pokrycie kosztów produkcji, a ponadto osiągnięcie znacznych zysków dzięki produktom spożywczym, niedobory kosztów produkcji są normą na poziomie producenta.
4. Silne horyzontalne organizacje producentów, które pozwalają producentom – w tym tym działającym w spółdzielniach – łączyć siły w celu uzyskania lepszej pozycji negocjacyjnej.
Dlaczego?
Silne organizacje producentów są również silnymi partnerami negocjacyjnymi, jeśli chodzi o ustalanie cen producentów z mleczarniami. Jednakże organizacja może być silna tylko wtedy, gdy zrzesza dużą liczbę rolników i negocjuje z wieloma mleczarniami, czyli ma charakter horyzontalny. Nie jest możliwe, aby tak zwane wertykalne stowarzyszenia producentów zależne od jednej mleczarni rozwinęły tę siłę.
5. Rzeczywiste zaangażowanie producentów w projektowanie i wdrażanie Zielonego Ładu, w tym tworzenie odpowiednich narzędzi
Dlaczego?
Producenci nie są obecnie zaangażowani w opracowywanie Zielonego Ładu. Cele są im po prostu ogłaszane i oczekuje się, że poniosą ciężar finansowy tych strategii przy i tak już niewystarczających dochodach z rolnictwa. To musi się zmienić. Producenci muszą znajdować się w centrum strategii rolnych i muszą być odpowiednio zaangażowani w ich kształtowanie. Rolnicy odgrywają kluczową rolę w łagodzeniu zmiany klimatu. Należy wykorzystać Zielony Ład, aby zreformować obecny system w kierunku modelu zrównoważonego społecznie.
6. Klauzule lustrzane zapewniające zgodność importowanej żywności i pasz z wymogami UE. Ponadto zgodność z przepisami musi być egzekwowana poprzez wystarczające kontrole i sankcje.
Dlaczego?
Import towarów, które są na przykład produkowane w mniej rygorystycznych warunkach środowiskowych niż produkty UE, jest szkodliwy z wielu powodów. Z jednej strony towary te mogą podcinać ceny producentów w UE ze względu na niższe koszty produkcji wynikające z mniejszej zgodności z przepisami ochrony środowiska, a w efekcie mogą wypychać produkty UE z rynku. Te niższe koszty sprzyjają również przenoszeniu produkcji poza UE, co prowadziłoby do większego wpływu na środowisko w tych lokalizacjach. Towary te są konsumowane w UE.
7. Promuj i rozwijaj projekt Fair Milk w UE
Dlaczego?
Fair Milk wskazuje drogę naprzód. W ramach tego projektu uczestniczący producenci otrzymują ceny pokrywające koszty, które obejmują godziwe wynagrodzenie. Mimo że projekty Fair Milk istnieją już w krajach takich jak Francja, Niemcy, Belgia, Luksemburg i Szwajcaria, nadal nie docierają one do wystarczającej liczby konsumentów i producentów. Większa liczba producentów powinna móc czerpać korzyści z pozytywnego wpływu Fair Milk na ich życie i dochody. UE i każde z jej państw członkowskich mogą się do tego przyczynić, zapewniając publiczne uznanie dla „uczciwego mleka”.
oprac. dkol na podst. EMB
