Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego co roku wydaje raport na temat przyczyn wypadków rolniczych z podziałem na województwa. Jak podaje KRUS w 2023 r. wpłynęło 10 696 wniosków o jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu bądź śmierci. Podjęto decyzje odnośnie 11 521 wypadków (liczba jest większa niż złożonych wniosków, bo w niej zawierają się niezałatwione sprawy oraz te wobec, których złożono odwołania).
- Za wypadki przy pracy rolniczej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (bez względu na zdrowotne skutki wypadku) uznano 10 111 zdarzeń, o 556 (5,2%) mniej niż w poprzednim roku. W 2023 roku wydano decyzje odmowne w sprawie 2 868 wypadków, o 183 (6,0%) mniej niż w 2022 roku – wymienia KRUS w najnowszym raporcie.
Kto najczęściej doznaje urazów w rolnictwie?
Jak wynika z analizy najwięcej wypadków rolniczych doznają mężczyźni w wieku od 30 do 59 lat, w tym najwięcej w grupie wiekowej od 50 do 59 lat. Ponadto większość poszkodowanych, bo aż 70,2% stanowią mężczyźni, przede wszystkim w grupach wiekowych: 50–59 lat (22,1% wszystkich poszkodowanych).
Najwięcej wypadków odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (10,6), wielkopolskim (9,9), podlaskim (9,6) i lubelskim (9,3), a najniższą w województwach opolskim (4,9), zachodniopomorskim (4,9) i śląskim (3,8).
Wydawać by się mogło, że wypadek to wypadek, jednak w analizie można doszukać się zwiększonego ryzyka w zależności od warunków i ukształtowania powierzchni.
- Duże zróżnicowanie wskaźnika wypadkowości pomiędzy województwami wynika m.in. z różnic w ukształtowaniu terenu i odmiennych warunków klimatycznych regionów, profilu prowadzonej produkcji rolnej na danym obszarze, a także związane jest z sytuacją ekonomiczną gospodarstw rolnych i dysproporcją w ich infrastrukturze – podkreśla KRUS.
Do jakich wypadków najczęściej dochodzi w pracy rolnika?
KRUS podaje, że zdecydowaną większość, bo nawet połowę stanowią upadki. W 2023 r. odnotowano ich 4 235, co stanowiło 50,3% wszystkich wypłaconych jednorazowych odszkodowań. Nieco mniejszą częstotliwością podczas wypadków charakteryzują się uderzenia, przygniecenia, pogryzienia przez zwierzęta (1 060 poszkodowanych, 12,6% wypadków); pochwycenia i uderzenia przez części ruchome maszyn i urządzeń (936 poszkodowanych, 11,1% wypadków); inne zdarzenia (715 poszkodowanych, tj. 8,5% wypadków.
Ilu poszkodowanych rolników nie może pracować?
KRUS wymienia, że orzeczono niezdolność do samodzielnej egzystencji spowodowanej wypadkiem przy pracy rolniczej u 24 osób (główną przyczyną był upadek). Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dodaje, że poszkodowani w wypadkach przy pracy rolniczej doznali 8 734 urazów powodujących stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Najczęstszą przyczyną są urazy kończyn.
45 rolniczych wypadków śmiertelnych!
KRUS zaznacza, że wypłacono jednorazowe odszkodowania z tytułu śmierci wskutek 45 wypadków przy pracy rolniczej (tyle samo odszkodowań wypłacono w 2021 i 2022 roku), stanowiły 0,5% wszystkich wypadków zakończonych wypłatą świadczeń w 2023 roku.
Wypadkom śmiertelnym ulegli przeważnie mężczyźni (95,6% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych), w wieku 40–49 lat (40,0% wszystkich poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych) i 50–59 lat (24,5%). Wskutek wypadków przy pracy rolniczej zmarły dwie kobiety (4,4%).
Jakie przyczyny wypadków śmiertelnych?
W 2023 roku zarejestrowano 45 wypadków śmiertelnych, w tym:
• 15 wypadków ze skutkiem śmiertelnym w grupie przejechanie, uderzenie, pochwycenie przez środek transportu w ruchu – w tym 9 przygnieceń w wyniku przewrócenia się: ciągnika rolniczego (8), kombajnu (1); przejechania z udziałem ciągników rolniczych (3).
- Przyczynami tych zdarzeń były m.in. niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne maszyn, zły stan techniczny maszyn spowodowany brakiem napraw i konserwacji; niewłaściwe zabezpieczenie maszyny podczas postoju i w ruchu; przebywanie w strefie zagrożenia; 3 wypadki komunikacyjne, gdzie przyczyną tych zdarzeń było m.in. nieprzestrzeganie prawa o ruchu drogowym przez innych użytkowników (2), a w jednym przypadku przez poszkodowanego – wymienia przyczyny KRUS.
• 10 zdarzeń śmiertelnych w grupie upadek przedmiotów – w większości były to wypadki związane z wycinką drzew (5); przygniecenia przez elementy maszyn podczas ich naprawy – z udziałem opryskiwacza i ciągnika (2), przygniecenie poprzez obsunięcie się worka typu big bag (1), przygniecenie w czasie rozładunku (1), przygniecenie fragmentem ściany podczas prowadzonego remontu budynku obory (1).
- Przyczynami tych zdarzeń było m.in.: niewłaściwe postępowanie rolnika takie jak przebywanie w miejscach niedozwolonych w strefie zagrożenia; niestosowanie się do instrukcji obsługi środków pracy; niewłaściwy stan maszyn, urządzeń i narzędzi, w tym: wady materiałowe; niewłaściwe zabezpieczenie maszyn, urządzeń i narzędzi podczas postoju i w ruchu; wykonywanie pracy w niepełnej obsadzie – wyjaśnia KRUS.
• 4 wypadki śmiertelne w grupie upadek osób
KRUS zaznacza, że były to głównie upadki z wysokości (dachu, schodów, drzewa) i 1 upadek na nawierzchni w pomieszczeniu gospodarczym, a przyczyną powyższych zdarzeń był nadmierny wysiłek fizyczny, przemęczenie, brak przerw na odpoczynek, nieużywanie urządzeń zabezpieczających przed upadkiem z wysokości, jak również niewłaściwe postępowanie rolnika.
• 4 wypadki w grupie pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń
Te wypadki jak zaznacza KRUS nastąpiły w wyniku nieprawidłowego posługiwania się maszynami, urządzeniami i narzędziami, brakiem osłon lub niewłaściwymi zabezpieczeniami ruchomych elementów maszyn i urządzeń, przebywania poszkodowanego w strefie zagrożenia (z udziałem kosiarki łańcuchowej podpinanej do ciągnika, maszyny belującej, pilarki tarczowej, pochwycenie przez WOM);
• 4 wypadki śmiertelne w grupie nagłe zachorowanie – przyczynami zaistnienia zdarzeń wypadkowych ze skutkiem śmiertelnym w tej grupie był m.in. stan psychofizyczny rolnika, niezapewniający bezpieczne wykonywanie pracy; nadmierny wysiłek fizyczny, przemęczenie, brak przerw na odpoczynek; niestosowanie się do instrukcji obsługi środków pracy;
• 3 wypadki w grupie „inne zdarzenia”, które wystąpiły wskutek porażenia prądem.
- Przyczynami zaistnienia zdarzeń wypadkowych ze skutkiem śmiertelnym w tej grupie były wady instalacji elektrycznej w obiekcie, jak również niewłaściwa obsługa i eksploatacja maszyn i urządzeń rolniczych, a także niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia – wyjaśnia KRUS.
• 2 zdarzenia śmiertelne w grupie zetknięcie się z ostrymi narzędziami ręcznymi i in. ostrymi przedmiotami
W tym przypadku KRUS wyjaśnia, że przyczynami wystąpienia tych zdarzeń były przede wszystkim brak ubrania i obuwia roboczego oraz wady materiałowe i niewłaściwe wykonanie budynków (wystający element z beli domykającej zamknięcie wrót stodoły);
• 2 wypadki w grupie uderzenie, przygniecenie przez materiały i przedmioty transportowane mechanicznie lub ręcznie.
KRUS zaznacza, że w tym przypadku przyczyną były przede wszystkim niewłaściwa obsługa i eksploatacja maszyn i urządzeń rolniczych oraz niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia;
• 1 wypadek śmiertelny w grupie uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta, do którego doszło podczas obsługi bydła hodowlanego.
Przyczyną tego tragicznego wypadku wg. KRUS był m.in. niewłaściwy sposób obsługi zwierząt, w tym niezachowanie szczególnej ostrożności przy obsłudze zwierząt niebezpiecznych.
Oprac. dkol na podst. KRUS
