Obszary Natura 2000 to wyjątkowe miejsca na mapie Europy, chronione w celu zachowania różnorodności biologicznej oraz unikalnych ekosystemów. W Polsce sieć Natura 2000 obejmuje niemal 20% powierzchni kraju i jest częścią europejskiego programu ochrony przyrody, który ma na celu utrzymanie różnorodności gatunkowej oraz siedliskowej. Obszary Natura 2000 różnią się od tradycyjnych parków narodowych lub rezerwatów przyrody – nie są zamknięte dla działalności gospodarczej, ale wymagają odpowiedzialnego zarządzania.
NATURA 2000 – obowiązki rolnika
Najogólniej rzecz ujmując, na terenie obszarów Natura 2000 należy prowadzić działalność w taki sposób żeby nie pogorszyć stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których obszar Natura 2000 utworzono, nie wpłynąć negatywnie na ich populacje i nie pogorszyć integralności obszaru Natura 2000 z innymi obszarami.
Norma GAEC 9 - Zakaz przekształcania lub zaorywania TUZ wyznaczonych jako wrażliwe pod względem środowiskowym (cennych) na obszarach Natura 2000.
Warunkowość jest obowiązkowa dla rolnika wnioskującego m.in. o przyznanie płatności bezpośrednich. Norma GAEC 9 warunkuje całkowity zakaz przekształcania lub zaorywania TUZ wyznaczonych jako wrażliwe pod względem środowiskowym (cennych) na obszarach Natura 2000. Rolnik, który złamie zapis normy i zdecyduje się zaorać lub przekształcić TUZ cenny, musi liczyć się z ewentualnymi konsekwencjami w postaci obcinki wypłaty dopłat bezpośrednich.
Natura 2000 bez chemicznych środków ochrony roślin?
Plany Komisji Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego przewidywały zakazanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin na obszarach chronionych, w tym obszaru Natura 2000. Zmiana taka w istotny sposób zmieniłaby profil wielu gospodarstw oraz sposób prowadzenia produkcji na części z ich pól. Między innymi z tego powodu warto sprawdzić już teraz czy gospodarstwo lub część z pól nie są w strefie chronionej, szczególnie Natura 2000.
NATURA 2000 – jakie przywileje ma rolnik?
Obszar Natura 2000 niesie ze sobą pewne obciążenia ale również udogodnienia. Rolnicy posiadający swoje gospodarstwa na obszarach Natura 2000 mają możliwość wyprodukowania wielu produktów rolniczych, rozpoznawalnych i uznanych za wyprodukowane w przyjaznych dla środowiska warunkach. Mogą także wnioskować o płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, których celem jest utrzymanie stanu cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków.
Aby jak najlepiej skorzystać z dostępnego wachlarza wsparcia w ramach interwencji WPR na lata 2023-2027, warto skorzystać z pomocy Ośrodka Doradztwa Rolniczego. W ramach usługi, rolnik może skorzystać z usługi doradczej z pakietu "Gospodarowanie na obszarach NATURA 2000", podczas której doradca rolny znający problematykę ochrony przyrody na obszarze Natura 2000, przedstawi najlepsze opcje rozwoju gospodarstwa, przy jednoczesnym zaplanowaniu użytkowania gruntów w taki sposób, aby nie spowodować zachwiania integralności obszaru i utraty gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych, które podlegają ochronie.
Natura 2000 może zadecydować o powodzeniu w starcie w naborach!
Już dziś wiadomo, że program Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu cieszy się ogromnym zainteresowaniem a co za tym idzie – punktacja w ramach naboru będzie miała kluczowe znaczenie dla powodzenia inwestycji. Na uprzywilejowanej pozycji są rolnicy, którzy posiadają grunty położone na obszarze Natura 2000. Co istotne, wystarczy, żeby jedynie jedna działka położona była na tym obszarze, a rolnik uzyska dodatkowy 1 punkt, który może zadecydować o miejscu na liście beneficjentów.
Jak sprawdzić, czy gospodarstwo znajduje się na obszarze Natura 2000?
Aby sprawdzić, czy nasze gospodarstwo leży na terenie Natura 2000, można skorzystać z ogólnodostępnych map publikowanych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz serwisów geoinformacyjnych. Systemy te pozwalają na szybkie zidentyfikowanie obszarów Natura 2000 i sprawdzenie, jakie zasady ochrony obowiązują na danym terenie. Mapa dostępna jest pod adresem geoserwis.gdos.gov.pl.
Agata Stachowiak
