Warstwa podorna
Poniżej tzw. warstwy ornej, czyli całości lub części poziomu akumulacyjnego (inaczej próchnicznego) gleby, czyli od 25–35 cm mamy tzw. warstwę podorną. Na tzw. głębokich glebach może ona dalej być częścią poziomu próchnicznego, choć najczęściej w Polsce jest tam już poziom tzw. wymywania. W technologii uprawy płużnej często widzimy go w postaci wyorywanej tzw. martwicy. Jednak niezależnie od tego jak nazwany jest ten głębszy poziom w strukturze gleby warto dowiedzieć się jaki ma skład i do jakiej kategorii on należy (jaki ma skład granulometryczny).
Konieczność takiej wiedzy wynika z kilku istotnych przyczyn:
- rośliny o palowym systemie korzeniowym czerpią składniki i wodę w dużym stopniu w głębszych warstw gleby;
- także zboża i inne gatunki o stosunkowo płytkich korzeniach mogą, choć tylko w mniejszej części, korzystać ze zgormadzonych głębiej zasobów, ale jest to ważne w warunkach suszy czy niedoborów składników;
- wiedza ta pozwoli na gospodarowanie azotem w celu unikania jego wymywania, w tym azotem z nawozów naturalnych;
- głębsze warstwy to środowisko życia i zimowania organizmów glebowych, jak np. dżdżownice, ale też szkodniki, jak rolnice czy ślimaki;
- zalegające głębiej substancje, szczególnie związki żelaza i manganu mogą być przyczyną nagłego obumierania roślin po dotarciu w te warstwy korzeni;
- w przypadku zasobnej w składniki warstwy podornej można zaoszczędzić na nawożeniu;
- obecność dużej ilości fosforu w głębszych warstwach pozwala na wytarzanie przez rośliny długich korzeni;
- niskie pH w głębszych warstwach powodować może toksyczne działanie jonów glinu na głęboką część korzeni.
Co badać w głębszych warstwach gleby?
Normalna procedurą jest badanie azotu w warstwy podornej. W tym celu próbki pobiera się zwykle z poziomów 0-30 i 30-60 cm lub dodatkowo z trzeciego poziomu 60-90 cm. Te jednak pobiera się pod koniec zimy, zwykle w lutym. Teraz jednak można pobrać próbki do innej analizy.
Analiza próbek gleby pobranych z warstwy podornej najlepiej, aby obejmowała badanie podstawowe, czyli pH P, K i Mg. Dzięki temu dowiemy się, czy są głębiej zgormadzone zasoby składników. Jeśli nie będzie wysokiej ich zasobności, to praktycznie nie jesteśmy w stanie ich tam wprowadzać (zresztą nie miałoby to uzasadnienie ekonomicznego). Jedynie warto zastanowić się, aby w kolejnych uprawach siew był wykonywany z wgłębnym podawaniem fosforu. Jeśli jednak mamy głębiej dużo fosforu, to jego podawanie wgłębne (na 10-15 cm) zamiast wydłużyć korzenie siewek, rozpieści je i nie będą tak długiej jak planujemy.
Jeśli analiza wykaże, że w warstwie podornej mamy bardzo niskie pH, ale średnią zawartość składników, to warto je uruchomić poprzez wgłębne podanie wapna (np. pod głęboką orkę lub granulowanego redlicami wgłębnymi). Wapno z czasem przemieści się o odkwasi także warstwę podorną. Jednak dawka wapna musi być wysoka, ponad 2,5-3 t/ha
Analiza próbek warstwy podornej obejmować może też badanie składu granulometrycznego. Gdy dowiemy się z niej, że zalegają tam iły, to wiemy, że zatrzymują one dużo wody, potasu i amonu, choć trudno przebić się przez nie grubym korzeniom. Lepiej, gdy mamy gliny, łatwiejsze do penetracji przez korzenie. Natomiast piasek, a szczególnie żwir, choć wydają się luźne, to są mało elastyczne i w praktyce bardzo trudno przebić się przez te warstwy korzeniom. Ponadto piasek i żwir są przepuszczalne dla wody i rozpuszczonych w niej azotanów, siarki i potasu. Wiedza ta nakazuje stosowanie nawozów z tymi składnikami w dawkach dzielonych.
Jak pobierać próby?
Pobieranie próbek z warstwy podornej nie jest tak proste jak z warstwy wierzchniej. Można to robić kilkoma sposobami:
- za pomocą świdrów o różnej średnicy – z wierzchu robimy otwór świdrem o większej średnicy do głębokości warstwy ornej, najczęściej 30 cm i w dnie otworu świdrem lub długą laską glebową pobierany próbę z warstwy podornej;
- jeśli nie mamy świdra o większej średnicy niż laska glebowa, to można wykopać szpadlem kwadratowy dołek o szerokości boku 25-30 cm na głębokość warstwy ornej i z jego dna pobieramy laską glebową próbkę gleby z warstwy podornej;
- dostępne są długie laski glebowe wbijane młotem na głębokość nawet 100 cm – po wbiciu takiej laski na np. 60 cm i jej wyciągnięciu kierujemy do analizy glebę tylko z głębszej warstwy;
- można skorzystać z usług firm badających glebę wyposażonych w automatyczne świdry do pobierania próbek gleby z większych warstw.
Więcej praktycznych porad, jak zadbać o podstawowy warsztat pracy każdego rolnika, czyli glebę, będzie można wysłuchać już 26. listopada podczas 9. edycji Forum Rolników i Agrobiznesu na sesji Żywa i zdrowa gleba. Swoją wiedzą ekspercką podzielą się m.in. dr hab. Bartłomiej Glina, dr hab. Tomasz Piechota oraz dr hab. Zbigniew M. Karaczun.
A, gdy już skończymy przyglądać się dokładnie naszym polom – przejdziemy do spraw politycznych i rynkowych na Sesji Głównej, która w tym roku odbywa się pod hasłem Silne rolnictwo fundamentem europejskiej gospodarki – rolnictwo innowacyjne, zrównoważone, stabilne ekonomicznie, społecznie i środowiskowo. Nasze spotkanie zakończy koncert trzech tenorów wraz z zespołem Tre Voci z okazji 30 lecia top agrar Polska.
Szczegółowy program Forum oraz bilety – takżde dla par w pakiecie z sesją Kobiety w Agrobiznesie TUTAJ
