Przy rosnących kosztach produkcji, trudnościach związanych ze zmianami klimatu, w tym coraz wcześniejszym i silniejszym deficytem wody dla roślin, konieczna jest dbałość o każdy element produkcji polowej, zwłaszcza jeśli ma on zasadnicze znaczenie dla wielkości i jakości plonów. Bez wątpienia jest nim wapń, którego główną rolą jest regulacja odczynu gleby do potrzeb roślin i zbilansowanego nawożenia oraz poprawa jej struktury. Jest też ważnym składnikiem pokarmowym roślin. Wchodzi w skład ścian komórkowych i decyduje o ich przepuszczalności, aktywuje enzymy i wspomaga rozwój korzeni.
Zobacz także: Jest woda – jest podsiew. Walczymy o białko w paszy! Pogotowie polowe top agrar Polska
Struktura gleby i następstwa agrotechniczne
Właściwa struktura gleby ma też ważne agrotechnicznie następstwa, są to:
- neutralizacja zakwaszającego działania nawozów mineralnych, np. siarczanu amonu, saletry amonowej, fosforanu amonu, czy superfosfatu prostego;
- zwiększenie aktywności mikrobiologicznej gleby, poprawiającej rozwój roślin i ich zdrowotność;
- zwiększenie pojemności wodnej gleby, co jest obecnie szczególnie cenne ze względu na postępujące skutki zmiany klimatu, a zwłaszcza coraz wcześniejsze i intensywniejsze występowanie suszy rolniczej.
Duży udział gleb kwaśnych w Polsce
Analizując stan zakwaszenia gleb w Polsce, widać, że nie wszyscy doceniają zalety wapnowania. Jak komentują tę sytuację przedstawiciele Stowarzyszenia Przemysłu Wapienniczego (SPW): stan zakwaszenia naszych gleb jest obecnie tak katastrofalny, że nie tylko ogranicza plonowanie roślin, ale powoduje degradację gleb, zatem jest to nie tylko problem gospodarczy, ale coraz bardziej ekologiczny.
W Polsce wg danych KSCh-R w latach 2018–2021 udział gleb bardzo kwaśnych (pH < 4,5) i kwaśnych (pH 4,6–5,5) wyniósł średnio 42%, z czego w woj. łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim i podlaskim po ok. 60%. Dużo korzystniejsza sytuacja występuje natomiast w woj. opolskim, gdzie mamy ich ok. 20% oraz dolnośląskim, kujawsko-pomorskim i pomorskim po ok. 30% (rys. 1. i 2.). Z kolei potrzeby wapnowania – konieczne i potrzebne – oszacowano po 64% dla woj. małopolskiego i podkarpackiego.
Przyczyny zakwaszania gleb
Zakwaszanie się gleb w naszym klimacie to proces ciągły i wynika m.in. z:
- wymywania od kilkudziesięciu do kilkuset kg/ha CaO i 20–40 kg/ha MgO rocznie. Im gleba ma wyższy odczyn oraz wapnowana jest większą dawką, tym więcej składnika ulega wymyciu. Przy pH powyżej 6,5 straty te mogą rocznie przekraczać 200 kg/ha CaO;
