Innowacje w hodowli finansuje rynek dzięki ochronie praw intelektualnych hodowcy do odmiany, czyli ochronie wyłącznego prawa. Ochrona może funkcjonować na poziomie krajowym, czyli np. tylko na terenie Polski, lub też wspólnotowym, a więc we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, bez względu na to, w jakim kraju działa firma hodowlana i gdzie komercjalizuje chronioną odmianę.
Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin oraz Rozporządzenia Rady (WE) NR 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin, tylko hodowca, który posiada wyłączne prawo do danej odmiany, może wytwarzać, rozmnażać, przygotowywać do rozmnażania, oferować do sprzedaży, sprzedawać lub zbywać w inny sposób, eksportować, importować i przechowywać materiał siewny tej odmiany. Inne osoby lub firmy, które chciałyby legalnie wykonywać te działania, mają obowiązek uzyskać pisemną licencję od hodowcy.
W jaki sposób korzystać z odmian chronionych zgodnie z prawem? Wystarczy zapamiętać kilka zasad, które przedstawiamy poniżej:
1) Do siewu nabywaj tylko materiał kwalifikowany.
Kwalifikowany materiał siewny z urzędową etykietą jest produkowany przez licencjonowanych plantatorów. z zachowaniem najwyższej staranności. Plantacje oraz zebrane z nich nasiona poddawane są kilkuetapowej kontroli, która jest warunkiem dopuszczenia materiału siewnego do obrotu przez PIORiN.
Kwalifikowany materiał siewny spełnia wysokie normy jakościowe, jest profesjonalnie przygotowany do siewu, a co najważniejsze, legalny. Jego siew nie wymaga uiszczania żadnych dodatkowych opłat dla hodowcy odmiany. Rolnik otrzymuje fakturę zakupu, która uprawnia go do ubiegania się o dopłaty lub do zgłoszenia reklamacji, jeśli zakupiony materiał siewny będzie wadliwy.
2) Pamiętaj o opłacie za odstępstwo rolne.
Materiał z własnego zbioru odmiany chronionej rolnik może wykorzystać do siewu we własnym gospodarstwie, korzystając z przywileju tzw. odstępstwa rolnego. Ma jednak ustawowy obowiązek uiścić opłatę dla hodowcy w wysokości 50% stawki opłaty licencyjnej dla danej odmiany za każdy kg wysiany ze zbioru. Zgodnie z przepisami krajowymi, rolnik powinien uregulować opłatę w terminie 30 dni od daty siewu a wspólnotowymi – niezwłocznie po siewie.
3) Sprawdź, czy daną odmianę wolno siać ze zbioru.
Przepisy nie zezwalają na siew ze zbioru w ramach odstępstwa rolnego m.in. odmian mieszańcowych (F1) i syntetycznych oraz odmian łubinu wąskolistnego i soi, chronionych na poziomie wspólnotowym. Do siewu tych odmian każdorazowo należy zakupić materiał kwalifikowany. Gatunki dozwolone do odstępstwa rolnego są wyszczególnione w przepisach krajowych i wspólnotowych.
4) Nie naruszaj wyłącznego prawa!
- nie siej ze zbioru odmian niedozwolonych do odstępstwa rolnego,
- nie używaj do siewu niekwalifikowanych nasion lub sadzeniaków, nabytych z ogłoszenia w Internecie, z „wymiany sąsiedzkiej” lub od handlarza na targowisku,
- nie oferuj i nie sprzedawaj na cele siewne materiału z własnego zbioru, jeśli nie zawarłeś umowy licencyjnej z hodowcą i nie zarejestrowałeś się w PIORiN-ie jako prowadzący obrót materiałem siewnym.
Za naruszenie wyłącznego prawa grożą sankcje cywilnoprawne i karne.
Agencja Nasienna Sp. z o.o.
